‘Big data nodigen uit tot samenwerking en doorbreken barrières’

Voorloper

‘Als het gaat om open data – data die geordend worden aangeboden voor hergebruik – zijn wij binnen de rijksoverheid één van de voorlopers’, zegt Margriet Vonno. ‘Juist omdat we over zoveel data beschikken, vinden we dat we een verantwoordelijkheid hebben op dit gebied. We steken er veel geld en menskracht in. Het is voor ons belangrijk informatie te delen met burgers. We vragen ook feedback van burgers, bijvoorbeeld door het meten van water- en luchtkwaliteit met behulp van smartphones. Zo leg je geen beleid op, maar betrek je burgers bij het beleid.’ IenM heeft inmiddels 1.700 datasets gepubliceerd als open data. Sites als het waterportaal en het Nationaal georegister zijn volgens Vonno voorbeelden van de innovatieve manier waarop IenM omgaat met data. De open dataportalen van IenM faciliteren ook analyses op het gebied van big data.

Anders omgaan met data

Dat IenM veel aandacht besteedt aan big data blijkt ook uit het project ‘Anders omgaan met data’. Onder deze paraplu worden op dit moment verschillende pilots uitgevoerd, samen met andere organisaties. Eén van meest interessante is volgens Vonno de pilot waarin CBS samenwerkt met de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa). Dit onderdeel van IenM registreert en controleert de handel van broeikasgassen van grote bedrijven, die vanwege hun bijdrage aan de Nederlandse CO2 emissies verplicht meedoen aan het Europese systeem van emissiehandel (EU ETS). Er wordt in de pilot voor deze bedrijven een data infrastructuur van gekoppelde microdata opgezet. Startend vanuit het NEa-register worden de bedrijven gekoppeld aan het Algemeen BedrijvenRegister (ABR) en de microdata van een reeks statistieken bij CBS. Het is vervolgens de bedoeling dat CBS samen met de NEa met deze data infrastructuur gaat onderzoeken of bedrijven die deelnemen aan het Europese Emissions Trading System (ETS) economisch en qua emissies beter of slechter  presteren dan bedrijven die niet meedoen aan dit handelssysteem. ‘Is het voor bedrijven economisch aantrekkelijk om daaraan mee te doen of kost het ze juist geld? Een mooi voorbeeld van het koppelen van bestaande data om tot nieuwe inzichten te komen.’

Bruggenonderhoud en verkeersdoorstroming

Er zijn nog meer interessante pilots, vervolgt Vonno. ‘Bijvoorbeeld op het gebied van bruggenonderhoud. Bij een aantal bruggen gebruiken we big data om precies op het juiste moment de elektromotor van een brug te vervangen. Nu worden deze motoren op standaardmomenten vervangen, om de vijf of tien jaar. Door de vervangingsmomenten te verfijnen op basis van daadwerkelijke gegevens kun je miljoenen besparen en ook de overlast voor weggebruikers verminderen.’ De directeur wijst op de rol die drones kunnen spelen op het gebied van verkeersdoorstroming. Vorig jaar experimenteerde Rijkswaterstaat hiermee in Zeeland, waar drones werden ingezet voor Concert at the Sea. Vanuit de verkeerscentrale in Rhoon werden op basis van de camerabeelden van drie drones de weginspecteurs aangestuurd en omleidingen ingezet. De drones droegen bij aan het beperken van filevorming, het sneller oplossen van incidenten en het bieden van nog actuelere verkeersinformatie.

‘Overheidsorganisaties zoeken elkaar steeds vaker op, terwijl ze zich in het verleden vaak afschermden’

Lef en humor

Margriet Vonno is nu twee jaar directeur Bestuursondersteuning bij IenM. Ze is topadviseur van minister Schultz van Haegen en staatssecretaris Dijksma, met wie ze veelvuldig contact heeft. Vonno staat bekend om haar open en verfrissende manier van leidinggeven. ‘Ik heb iets meer lef en humor dan de gemiddelde ambtenaar’, lacht ze. ‘En ik zeg het ook wanneer ik het ergens niet mee eens ben. De bewindslieden stellen dat gelukkig op prijs.’ Haar teamleden weten waar ze met de directeur aan toe zijn: ‘Ik geef om mensen en ik vind dat fouten maken mag. Als je er maar van leert. Mensen worden daardoor minder krampachtig. Ze weten bij mij waar ze aan toe zijn.’ Waar anderen naarmate hun loopbaan vordert steeds voorzichtiger worden, is Vonno – die sinds 1990 in verschillende (diplomatieke) overheidsfuncties heeft gewerkt – vooral meer onbevangen geworden. ‘Hoe dat komt? Ik kom uit een traditioneel gezin en wist op mijn  twaalfde al heel zeker dat ik wilde studeren. Nu ik terugkijk op wat ik tot nu heb bereikt, denk ik: knap gedaan! Voor beren op mijn pad ben ik niet bang. Daarvan heb ik er genoeg gezien. Ik aanvaard nu meer wie ik ben, wat ik ben en waar ik goed in ben.’

CBS als inspiratiebron

Vonno richt bewust de blik van buiten naar binnen en gaat regelmatig op werkbezoek bij andere organisaties. Zo komt ze dingen tegen waarvan ze tegen de bewindslieden kan zeggen: heb je dáár wel eens aan gedacht? Want ook dat is adviseren. ‘Niet in interne processen blijven hangen’, noemt Vonno dat. Zo bracht ze inmiddels al een drietal bezoeken aan CBS, ook in haar functie van bestuurslid van de Vereniging van OverheidsManagement (VOM).  ‘Wat mij enorm aanspreekt bij CBS is hoe deze organisatie zichzelf opnieuw heeft uitgevonden. Tien jaar geleden produceerde CBS dezelfde data als nu, maar kwam daar veel minder mee in het nieuws. CBS loopt voorop op het gebied van communicatie en het presenteren van de organisatie. Wij kijken graag mee hoe CBS dat doet. Ook IenM wil nog dichter bij de burger komen.’  

Verbroedering

Op het gebied van data ziet Vonno CBS en IenM in de toekomst nauwer samenwerken. ‘We zijn elkaar steeds beter leren kennen. We weten inmiddels hoe we elkaar kunnen aanvullen. Daarom verwacht ik dat we veel meer en ook veel gerichter zullen samenwerken, met onze databronnen als basis.’ Want, zo zegt Vonno, big data verbroedert. ‘Big data nodigen uit tot samenwerken en doorbreken barrières. Zowel intern als extern. Onze Directoraten Generaal - Bereikbaarheid, Milieu en Internationaal, Ruimte en Water en IenM uitvoeringsorganisaties zoals Rijkswaterstaat - hebben inmiddels ontdekt wat een bundeling van krachten oplevert. Overheidsorganisaties zoeken elkaar ook steeds vaker op, terwijl ze zich in het verleden vaak afschermden. Nu zie je hoe ze zich openstellen en hoe ze daar sterker van worden. Door het gezamenlijk beheren en analyseren van big data ontstaan andere, transparantere manieren van samenwerking. Daar ben ik erg enthousiast over.’

Curriculum vitae Margriet Vonno

Margriet Vonno (1966) is sinds 2014 werkzaam als directeur Bestuursondersteuning bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. In deze functie is zij adviseur van de minister, staatssecretaris en secretaris-generaal. Ze geeft leiding aan 45 medewerkers en noemt zichzelf een doener, verbinder en innovator. Eerder was Vonno onder meer plaatsvervangend directeur bij de directie Europa van het ministerie van Buitenlandse Zaken en plaatsvervangend directeur en hoofd Midden-Europa bij dit ministerie. Ook werkte ze onder meer voor de Nederlandse ambassades in Brussel en Washington.