Maatschappelijke vraagstukken aanpakken met open data

30-6-2016 12:00 / Auteur: Miriam van der Sangen

Sinds 2014 heeft CBS een open data-portaal, waarbij het in totaal bijna 4000 dataverzamelingen als open data beschikbaar stelt. Het statistiekbureau helpt ook andere organisaties hiermee. Meer open data dienen binnen de overheid beschikbaar te komen om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Een directe aanleiding voor CBS en IBM om onlangs samen een conferentie over open data te organiseren.

Datasets

Eén van de sprekers tijdens de conferentie was Paul Suijkerbuijk. Hij geldt als de drijvende kracht achter open data bij de Nederlandse overheid. Tevens is hij oprichter van het Nederlandse open data portaal data.overheid.nl, dat kennisdeling over open data tussen en met overheidsorganisaties stimuleert. Suijkerbuijk helpt overheidsorganisaties bij het beschikbaar stellen van data en bij het hergebruik ervan voor maatschappelijke vraagstukken. Maar hoe ver zijn we met het gebruik van open data en wat zijn de komende uitdagingen? ‘Na twee inventarisatierondes bij departementen en uitvoeringsorganisaties hebben we een belangrijk deel van de datasets nu wel boven tafel’, zegt Suijkerbuijk. ‘Die data liggen bij verschillende overheidsorganisaties en kunnen worden gevonden via het centrale punt data.overheid.nl.’

Databerg

Volgens Suijkerbuijk zijn er genoeg maatschappelijke vragen, die met de beschikbare data opgelost kunnen worden. ‘Het punt is dat we onvoldoende in staat zijn om zo’n maatschappelijk vraagstuk goed en helder te definiëren. Dat is de crux.’ Waar ligt de oplossing hiervoor? ‘Uiteindelijk ligt die bij de ambtenaar die verantwoordelijk is voor innovatie en de organisatie van processen. Die moet geholpen worden om vraagstukken te definiëren. Maar deze ambtenaar is zich vaak nog te weinig bewust van wat data kunnen betekenen. Daarom moet vanuit de overheid de vraag naar goed gedefinieerde maatschappelijke vraagstukken worden gestimuleerd. Er zou een platform moeten komen waar innovatie-ambtenaren dergelijke problemen bespreekbaar maken en samen met elkaar naar oplossingen zoeken. De Europese Commissie financiert een dergelijk Europees project: Social Platform for Open Data, SPOD. Daar worden eerste pogingen ondernomen om zoveel mogelijk partijen bij elkaar te krijgen rondom dit soort vraagstukken.’

‘Er zijn veel maatschappelijke vraagstukken van burgers en bedrijven, die nog niet zijn opgelost’

Veel raakvlakken

Hans Beers, werkzaam als IT-architect bij IBM en lid van de IBM Technical Expert Council, vertelt waarom zijn organisatie samen met CBS de open data bijeenkomst organiseerde. ‘Jaren geleden hebben we met het personeel wereldwijd gebrainstormd en toen bleek dat men vond dat IBM meer aan maatschappelijke thema’s zou moeten werken, onder de noemer ‘smarter planet’. Denk bijvoorbeeld aan thema’s op het gebied van verkeer, milieu, onderwijs en gezondheid. Dit is vervolgens een belangrijk onderdeel geworden van onze lange termijnstrategie. IBM verzamelt data, koopt data in of stelt data van anderen beschikbaar. Vervolgens maken wij tools om die data te analyseren en beschikbaar te stellen. In Nederland is CBS dé grote motor als het gaat om beschikbaar stellen van open data. De Technical Expert Council van IBM zag in dat opzicht veel raakvlakken met CBS. Daarom leek het ons een goed idee om samen open data naar een volgend niveau te tillen.’ Volgens Beers mogen zowel Paul Suijkerbuijk als CBS trots zijn op wat er tot nog toe is bereikt, maar moet het volledig benutten van alle beschikbare data nog komen.

Maatschappelijke vraagstukken

Beers is van mening dat nu de nadruk moet komen te liggen op een vraaggestuurde aanpak. ‘Er zijn veel maatschappelijke vraagstukken van burgers en bedrijven, die nog niet zijn opgelost. Denk aan de gezondheidszorg. IBM heeft bijvoorbeeld geïnvesteerd in data uit de gezondheidszorg. We hebben een technologie platform ontwikkeld, dat natuurlijk taalgebruik kan interpreteren en zelflerend is. Daardoor kunnen inzichten in enorme hoeveelheden ongestructureerde gegevens worden verkregen. Deze technologie heet IBM Watson en analyseert medische data zoals onderzoeksrapporten, geanonimiseerde patiëntendossiers, medische kosten, röntgen- en MRI-scans. Op die manier proberen we artsen te helpen met het stellen van een diagnose. Ook hebben we het Amerikaanse bedrijf ‘The Weather Company’ overgenomen. Dit bedrijf levert weersvoorspellingen en geeft ook waarschuwingen, zogenaamde ‘alerts’. Het zit onder de motorkap van bijvoorbeeld de iPhone weer app. Met de data van dit bedrijf doen wij al het nodige, bijvoorbeeld verzekeringsbedrijven in staat stellen verzekerden te waarschuwen voor bepaalde weersomstandigheden, zodat schade wordt vermeden. Ook hebben we veel ervaring op het gebied van smart cities, waarbij we steden helpen om verkeers- en milieuproblemen aan te pakken.’

Innovatie

Beers ziet duidelijk mogelijkheden voor samenwerking met CBS. ‘De open data bijeenkomst heeft een aantal concrete ideeën opgeleverd. Eén van die ideeën is onder andere zorgen voor goede standaarden voor het beschrijven, analyseren en beschikbaar maken van de data. Samen met CBS kunnen we een platform oprichten, waar we met de betrokken partijen allerlei maatschappelijke vraagstukken aan de orde stellen en de daarbij behorende open data verzamelen, naast elkaar leggen en combineren met data van andere partijen. CBS is bij uitstek de geschikte organisatie om dit te stimuleren.’ Maarten Emons, werkzaam op de innovatie-afdeling van CBS: ‘Ik ben erg enthousiast over de rol die The Hague Security Delta in neemt. Zij brengen verschillende publieke en private partijen bij elkaar om maatschappelijke vraagstukken rondom veiligheid met data aan te pakken. CBS is een belangrijke partij daarbij. We brengen veel expertise in , bijvoorbeeld over het koppelen van data, datakwaliteit en validatie van uitkomsten. Het benutten van bijvoorbeeld sensordata als open data is bij The Hague Security Delta een belangrijk onderdeel. Een belangrijke partij als IBM daarbij aan tafel hebben, is essentieel om dergelijke data volledig the kunnen benutten.’

Struikelblok

Beers ziet geen problemen als het gaat om samenwerking tussen een overheidsorganisatie als CBS en een commerciële organisatie als IBM. ‘We hebben veel raakvlakken en hebben er allebei belang bij dat er antwoorden op maatschappelijke vragen komen.’ Waar hij wel hobbels voorziet, is op het gebied van achterlopende wetgeving. ‘De overheid is nog ingericht op de snelheden van de 19^e eeuw. Vaak lopen ze achter de feiten aan en is wetgeving over het gebruik van nieuwe technologieën nog niet geregeld. Dat zou nog wel eens een struikelblok kunnen zijn.’

Meer informatie over de open data van CBS is te vinden op: www.cbs.nl/opendata en de linkedIn groep Centraal Bureau voor de Statistiek; Open Data. Contactpersoon bij CBS is: Dennis Ramondt.