Slimme havens met Big Data
Pernis. Een koude winterochtend. De silhouetten van de hijskranen steken vaag af in de lichte mist en het felle ochtendzonnetje. Marten van der Velde is manager Strategie en Innovatie van Portbase in Rotterdam. Van achter zijn bureau kijkt hij uit op de haven. In de verte is de skyline van Rotterdam te zien, met de Euromast als klassieke blikvanger. Van der Velde heeft de liefde voor scheepvaart niet van een vreemde. Zijn vader was actief in de binnenvaartbranche en zelf rolde hij al snel via stages in de scheepvaart en het havenwezen. ‘De haven is een virus. Als je daar eenmaal mee besmet bent, laat dat je niet meer los. Het is dynamisch en internationaal. Er zijn duizenden bedrijven bij betrokken. Het gaat om scheepvaart, maar ook om binnenvaart, vracht- en railvervoer. En iedereen heeft belang bij die haven. Dat maakt het spannend.’
Slimme haven
Van der Velde is lyrisch als hij over de haven vertelt. Net zo bevlogen praat hij over zijn eigen vak: het organiseren van het dataverkeer in de Nederlandse havens. ‘Portbase beheert in opdracht van onder andere de Rotterdamse en Amsterdamse havenbedrijven alle data van alles en iedereen die iets doet in de haven. Of het nu gaat om de overslag van bulkgoederen zoals graan of om containers’, legt Van der Velde uit. Portbase beheert de gegevens van rederijen tijdens het ‘inklaren’. Van schepen die zich aanmelden bij de Nederlandse havenautoriteiten, weet Portbase waar ze aanleggen en lossen, welke containers onderzocht worden door de douane, welke goedgekeurd zijn en vrijgegeven worden. Daarbij regelt het de informatie- en documentenstromen tussen rederijen, autoriteiten en vervoerders.
‘We willen op basis van een realtime registratie met smartphones, transponders en gps-trackers gaan voorspellen hoe goederenstromen zich door de haven en het land verplaatsen’
Afstemmen
Het bij elkaar brengen van al die gegevens maakt het mogelijk om alle processen in de haven beter op elkaar af te stemmen. Volgens Van der Velde levert dat een enorme efficiencyslag op. ‘Vroeger hadden vervoerders, eigenaren en transporteurs geen benul van wat er in die haven gebeurde. Ze wisten niet waar hun lading uithing, wanneer die aankwam en wanneer die klaar lag voor transport. Het kwam voor dat ze zich voor niets meldden aan de kade, omdat de lading nog op zee was. Nu weten ze op tijd of de lading beschikbaar is waardoor ze niet voor niets van de toch al drukke infrastructuur gebruik hoeven te maken. Hoe minder we van die infrastructuur gebruik maken, hoe beter het is voor de concurrentiepositie van de haven.’
Logistieke buienradar
Portbase heeft de laatste jaren de logistieke processen in de haven en de planning van de goederenstroom naar het achterland in kaart gebracht. Nu wil het een stap verder. Van der Velde: ‘We willen naar een logistieke buienradar voor goederen. We willen dat transporteurs en eigenaren van lading straks kunnen zien hoe de lading van een schip zich als een soort wolk over de haven, de infrastructuur en het achterland gaat verspreiden. We willen op basis van een realtime registratie met smartphones, transponders en gps-trackers gaan voorspellen hoe goederenstromen zich door de haven en het land verplaatsen. Dat levert enorme voordelen op. Het wordt daardoor mogelijk goederenstormen nog beter op elkaar af te stemmen. Transporteurs kunnen als het ware een dag van te voren al zien hoe druk het op de wegen rond de haven wordt. Daardoor kunnen ze nog beter kiezen voor de optimale vorm van transport en het beste moment om dat te laten plaatsvinden.’
Zeehavenstatistiek
Ongeveer vijf jaar geleden startte Portbase samen met de havenbedrijven Rotterdam en Amsterdam en CBS een gezamenlijk project om data uit te wisselen. Het project mondde vorig jaar uit in het convenant Zeehavenstatistiek. Daarbij zijn ook de Rotterdamse en Amsterdamse cargadoorsverenigingen betrokken. Voor de verspreiding van goederen over het achterland maakt CBS nu vooral gebruik van cijfers van de douane. Door ook gebruik te gaan maken van de gegevens van duizenden betrokkenen die in de haven actief zijn, krijgt CBS de beschikking over een veel grotere hoeveelheid gegevens en kunnen er snellere en meer gedetailleerde statistieken worden gemaakt: gegevens over het aantal en type containers in de haven, het gewicht naar goederensoort, land van herkomst, land van bestemming. Met name aan de uitgaande kant is er nog veel te winnen. ‘Wij kunnen de cijfers leveren’, zegt Van der Velde. ‘CBS heeft kennis en ervaring met het opzetten van dataprocessen, datamining en het in grote hoeveelheid verwerken en analyseren van data. Ze kunnen ons wijzen op gaten en onvolkomenheden in de data. Hiermee kunnen we gezamenlijk de kwaliteit van de zeehavenstatistieken verbeteren.’