Scannerdata: betere statistieken met hulp van kassagegevens

/ Auteur: Miriam van der Sangen
CBS meet iedere maand prijzen voor het berekenen van de inflatie met de consumentenprijsindex (CPI). Dat gebeurt steeds slimmer, bijvoorbeeld door de inzet van scannerdata: de gegevens van betalingen  in winkels. Binnen Europa loopt CBS in dat opzicht al jaren voorop. Om kennis en de nieuwste ervaringen te delen organiseerde CBS - samen met het Europese statistiekbureau Eurostat - op 8 en 9 september een internationaal seminar over scannerdata in Den Haag.  

De afgelopen jaren heeft CBS al veel gedaan om slimmer aan gegevens over prijzen te komen. Zo komen bijvoorbeeld steeds meer prijzen binnen als scannerdata. Daardoor is het aantal prijswaarnemingen door enquêteurs van CBS sterk afgenomen. In 2014 bezochten zij maandelijks 2.200 winkels, bijna 70 procent minder dan in het jaar 2000. Met deze modernisering loopt CBS mondiaal voorop.

Nieuwe methode

Jan Walschots, statistisch onderzoeker bij CBS: ‘We ontwikkelen nu een methode waarbij scannerdata voor álle winkelketens worden gebruikt. Op dit moment  verwerken we de scannerdata van supermarktartikelen op een andere manier dan die van bijvoorbeeld reizen. Wij zoeken naar een methode die voor alle winkelketens bruikbaar is; die willen we per 1 januari invoeren. Onze ervaringen willen we graag delen met andere statistische bureaus, omdat de nieuwe methode nóg betere cijfers oplevert.’

Hulpvraag

Dirk Jan Hoogerdijk is namens CBS gedetacheerd bij Eurostat. Hij houdt zich daar bezig met de toepassing van scannerdata binnen de landen van Europa. ‘Begin van dit jaar hebben we Scandinavië, de Benelux en Zwitserland bezocht. Die landen gebruiken allemaal scannerdata. Veel andere landen van Europa willen dat ook, maar staan pas aan het begin. Ze weten vaak niet hoe ze de invoering van scannerdata moeten aanpakken. Vanuit Eurostat helpen we hen daarbij door een deel van de ontwikkelkosten te financieren.’

Hobbels

De hulp van Eurostat bestaat niet alleen uit een financiële bijdrage, maar ook uit het maken van een handleiding met richtlijnen en het mede organiseren van een jaarlijkse internationale conferentie. Ook initieert Eurostat gezamenlijk overleg tussen de statistiekbureaus die scannerdata verwerken. Volgens Hoogerdijk hebben de landen die een start moeten maken met scannerdata wel een aantal hobbels te nemen. ‘Het is een nieuwe manier van prijzen verzamelen en verwerken. Men aarzelt nog een beetje. Daarnaast moeten ze eerst de data zien te krijgen. Met beperkte middelen - onder andere op het gebied van mankracht – valt dat niet mee. Daarom is het uitwisselen van kennis en het oppakken van gezamenlijke problemen zo belangrijk. CBS is al sinds 2002 bezig met scannerdata en heeft inmiddels veel ervaring.’

Wat is de consumentenprijsindex (CPI)?

Om de CPI te berekenen wordt de prijs van een representatief pakket goederen en diensten die huishoudens aanschaffen voor consumptie in kaart gebracht. CBS stelt de inflatie vast door de procentuele stijging van de CPI te meten in een bepaalde periode ten opzichte van diezelfde periode in het voorgaande jaar. De CPI wordt vanaf 2016 vernieuwd met als resultaat een nóg gedetailleerder inzicht in de ontwikkelingen van consumentenprijzen. De nieuwe CPI sluit ook beter aan bij de Europese consumentenprijsindex. 

Relevante links