Psycho-sociale arbeidsbelasting werknemers; beroep
| Beroep | Marges | Perioden | Zelfstandigheid in het werk Volgorde werkzaamheden bepalen (%) | Zelfstandigheid in het werk Oplossingen bedenken (%) | Zelfstandigheid in het werk Werktijden bepalen (%) | Slachtofferschap op werk (tot 2022) Ongewenste seksuele aandacht Van leidinggevenden of collega's (%) | Slachtofferschap op werk (tot 2022) Intimidatie Door leidinggevenden of collega's (%) | Slachtofferschap op werk (tot 2022) Lichamelijk geweld Door leidinggevenden of collega's (%) | Slachtofferschap op werk (tot 2022) Pesten Door leidinggevenden of collega's (%) | Slachtofferschap op werk (vanaf 2022) Ongewenste seksuele aandacht Van leidinggevenden (%) | Slachtofferschap op werk (vanaf 2022) Intimidatie Door leidinggevenden (%) | Slachtofferschap op werk (vanaf 2022) Lichamelijk geweld Door leidinggevenden (%) | Slachtofferschap op werk (vanaf 2022) Pesten Door leidinggevenden (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0732 Timmerlieden | Waarde | 2023 | 57,5 | 70,5 | 6,2 | . | . | . | . | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 |
| 0732 Timmerlieden | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 51,9 | 65,1 | 4,0 | . | . | . | . | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 |
| 0732 Timmerlieden | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 63,0 | 75,4 | 9,5 | . | . | . | . | . | . | . | . |
| 105 Verzorgenden | Waarde | 2023 | 44,1 | 48,8 | 14,8 | . | . | . | . | 0,1 | 0,6 | 0,0 | 0,8 |
| 105 Verzorgenden | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 41,6 | 46,3 | 13,1 | . | . | . | . | 0,0 | 0,3 | 0,0 | 0,3 |
| 105 Verzorgenden | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 46,6 | 51,4 | 16,7 | . | . | . | . | 0,8 | 1,5 | . | 2,1 |
| 1051 Verzorgenden | Waarde | 2023 | 44,1 | 48,8 | 14,8 | . | . | . | . | 0,1 | 0,6 | 0,0 | 0,8 |
| 1051 Verzorgenden | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 41,6 | 46,3 | 13,1 | . | . | . | . | 0,0 | 0,3 | 0,0 | 0,3 |
| 1051 Verzorgenden | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 46,6 | 51,4 | 16,7 | . | . | . | . | 0,8 | 1,5 | . | 2,1 |
| 1222 Vuilnisophalers en dagbladenbezo. | Waarde | 2023 | 49,7 | 48,8 | 28,9 | . | . | . | . | . | . | . | . |
| 1222 Vuilnisophalers en dagbladenbezo. | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 40,3 | 39,4 | 21,1 | . | . | . | . | . | . | . | . |
| 1222 Vuilnisophalers en dagbladenbezo. | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 59,2 | 58,3 | 38,2 | . | . | . | . | . | . | . | . |
| Bron: CBS/TNO ©, | |||||||||||||
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat gegevens over de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van de Nederlandse werknemer van 15 tot 75 jaar, naar beroepsniveau en beroepsrichting. In de tabel worden cijfers gepresenteerd over werkdruk, zelfstandigheid in het werk, emotioneel belastend werk, psychische vermoeidheid door het werk en slachtofferschap op het werk.
Vanaf het verslagjaar 2022 verschilt de wijze waarop gegevens voor de NEA zijn verzameld en verwerkt op enkele punten van eerdere verslagjaren. Daardoor zijn de cijfers vanaf 2022 mogelijk niet in alle gevallen vergelijkbaar met de cijfers tot en met 2021. Meer informatie is beschikbaar in de onderzoeksbeschrijving van de NEA 2022 (zie paragraaf 4).
Alle cijfers zijn gebaseerd op ten minste 100 waarnemingen.
Gegevens beschikbaar vanaf: 2014.
Status van de cijfers:
Cijfers in deze tabel zijn definitief.
Wijzigingen per 17 april 2024:
De jaarcijfers over 2023 zijn toegevoegd.
Wijzigingen per 18 april 2023:
De jaarcijfers over 2022 zijn toegevoegd.
In 2022 is een nieuw onderwerp ‘werklocatie bepalen’ toegevoegd in de map ‘Zelfstandigheid in het werk’. Ook is de vraagstelling over slachtofferschap op het werk gewijzigd. Deze cijfers staan in de nieuwe onderwerpenmap “Slachtofferschap op het werk (vanaf 2022)”. Door deze wijzigingen zijn de cijfers over dit onderwerp vanaf 2022 niet vergelijkbaar met de cijfers van eerdere jaren (2014-2021). Cijfers over het oude onderwerp “Slachtofferschap op het werk (tot 2022)” worden vanaf 2022 niet meer aangevuld.
Tot slot zijn in de tabel betrouwbaarheidsintervallen toegevoegd, en is het minimaal aantal waarnemingen voor publicatie gewijzigd van 200 naar 100.
Wijzigingen per 20 april 2021
Er is een verbetering doorgevoerd in de naamgeving van één onderwerp. Dit wordt voortaan aangeduid als ‘Psychische vermoeidheid door het werk’. Tot 2021 werd dit nog aangeduid als ‘Burn-out klachten’.
Wijzigingen per 31 juli 2020
In de Beroepenindeling ROA-CBS 2014 (BRC2014) is een wijziging doorgevoerd. In de nieuwe versie van de BRC2014 wordt beroepsgroep ‘0551 Managers z.n.d.’ niet langer ingedeeld bij beroepsniveau ‘onbekend’, maar bij beroepsniveau 4. Hierdoor zijn de uitkomsten van beroepsniveau ‘onbekend’ en beroepsniveau 4 gewijzigd voor de jaren 2014 tot en met 2018.
Wijzigingen per 29 augustus 2019
De cijfers behorende bij de categorie 'beroepsniveau onbekend' waren voor 2014 onjuist. Voor 2015 tot en met 2017 waren deze onterecht als onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim weergeven. Dit is gecorrigeerd.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In mei verschijnen de cijfers over het voorafgaande jaar.
Toelichting onderwerpen
- Zelfstandigheid in het werk
- Zelfstandigheid in het werk. Bijvoorbeeld zelfstandig beslissen hoe het werk wordt uitgevoerd, zelf de volgorde van werkzaamheden bepalen of zelf het werktempo bepalen.
- Volgorde werkzaamheden bepalen
- Enquêtevraag: Bepaalt u zelf de volgorde van uw werkzaamheden?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
In 2021 en 2020 is deze vraag niet gesteld aan werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum stil lag/niet mocht worden uitgevoerd vanwege coronamaatregelen. Het betreft 0,5 procent van alle werknemers in 2021 en 2,5 procent in 2020. Binnen bedrijfstakken, beroepen, leeftijdsklassen en andere kenmerken kan dit percentage hoger of lager uitvallen. Het cijfer is berekend voor werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum niet stil lag vanwege coronamaatregelen.
- Oplossingen bedenken
- Enquêtevraag: Moet u in uw werk zelf oplossingen bedenken om bepaalde dingen te doen?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
In 2021 en 2020 is deze vraag niet gesteld aan werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum stil lag/niet mocht worden uitgevoerd vanwege coronamaatregelen. Het betreft 0,5 procent van alle werknemers in 2021 en 2,5 procent in 2020. Binnen bedrijfstakken, beroepen, leeftijdsklassen en andere kenmerken kan dit percentage hoger of lager uitvallen. Het cijfer is berekend voor werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum niet stil lag vanwege coronamaatregelen.
- Werktijden bepalen
- Enquêtevraag: Kunt u zelf bepalen op welke tijden u werkt?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie Ja, regelmatig.
In 2021 en 2020 is deze vraag niet gesteld aan werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum stil lag/niet mocht worden uitgevoerd vanwege coronamaatregelen. Het betreft 0,5 procent van alle werknemers in 2021 en 2,5 procent in 2020. Binnen bedrijfstakken, beroepen, leeftijdsklassen en andere kenmerken kan dit percentage hoger of lager uitvallen. Het cijfer is berekend voor werknemers waarvan het werk op de enquêtedatum niet stil lag vanwege coronamaatregelen.
- Slachtofferschap op werk (tot 2022)
- Op het werk persoonlijk te maken hebben gehad met ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten door klanten, leidinggevenden of collega’s.
- Ongewenste seksuele aandacht
- Van leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht van leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Deze vraag werd van 2014 tot 2022 aan werknemers gesteld. In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging. In 2020 zijn de drie vragen over conflicten weer in de vragenlijst opgenomen.
- Intimidatie
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met intimidatie door leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Deze vraag werd van 2014 tot 2022 aan werknemers gesteld. In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging. In 2020 zijn de drie vragen over conflicten weer in de vragenlijst opgenomen.
- Lichamelijk geweld
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met lichamelijk geweld door leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Deze vraag werd van 2014 tot 2022 aan werknemers gesteld. In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging. In 2020 zijn de drie vragen over conflicten weer in de vragenlijst opgenomen.
- Pesten
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met pesten door leidinggevenden of collega's
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Deze vraag werd van 2014 tot 2022 aan werknemers gesteld. In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging. In 2020 zijn de drie vragen over conflicten weer in de vragenlijst opgenomen.
- Slachtofferschap op werk (vanaf 2022)
- Op het werk persoonlijk te maken hebben gehad met ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten door klanten, leidinggevenden of collega’s.
- Ongewenste seksuele aandacht
- Van leidinggevenden
- Cijfer betreft het percentage werknemers dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden in hun werk een enkele keer of vaker te maken te hebben gehad met ongewenste seksuele aandacht van leidinggevenden.
Deze vraag wordt sinds 2022 aan werknemers gesteld.
- Intimidatie
- Door leidinggevenden
- Cijfer betreft het percentage werknemers dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden in hun werk een enkele keer of vaker te maken te hebben gehad met intimidaties of bedreigingen door leidinggevenden.
Deze vraag wordt sinds 2022 aan werknemers gesteld.
- Lichamelijk geweld
- Door leidinggevenden
- Cijfer betreft het percentage werknemers dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden in hun werk een enkele keer of vaker te maken te hebben gehad met lichamelijk geweld door leidinggevenden.
Deze vraag wordt sinds 2022 aan werknemers gesteld.
- Pesten
- Door leidinggevenden
- Cijfer betreft het percentage werknemers dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden in hun werk een enkele keer of vaker te maken te hebben gehad met pesten door leidinggevenden.
Deze vraag wordt sinds 2022 aan werknemers gesteld.