Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Bedrijfstype Regio's Perioden Mestproductie Totaal mestproductie (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de stal (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de wei (mln kg) Mestproductie Vaste mest in de stal (mln kg) Stikstofuitscheiding (N) Stikstof in opgeslagen mest en weidemest (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha (kg/ha) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha (kg/ha)
Totaal alle bedrijfstypen Nederland 2024* 73.329 62.911 7.807 2.610 391.000 342.300 132.900 -53.400 -30 -28.300 -16
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Nederland (LD) 2024* 19.638 16.651 2.549 439 97.090 105.780 41.460 8.010 15 3.650 7
Totaal alle bedrijfstypen Oost-Nederland (LD) 2024* 25.101 21.917 2.265 920 130.320 97.660 39.530 -34.190 -67 -14.600 -29
Totaal alle bedrijfstypen West-Nederland (LD) 2024* 11.905 9.775 1.788 342 58.470 80.200 31.270 21.420 50 8.500 20
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Nederland (LD) 2024* 16.684 14.569 1.206 910 105.090 58.710 20.660 -48.690 -148 -25.870 -79
Totaal alle bedrijfstypen Groningen (PV) 2024* 4.087 3.405 575 107 21.180 30.130 11.790 8.740 54 3.580 22
Totaal alle bedrijfstypen Fryslân (PV) 2024* 11.098 9.419 1.504 175 53.690 47.730 19.190 -6.100 -27 -1.630 -7
Totaal alle bedrijfstypen Drenthe (PV) 2024* 4.454 3.827 470 157 22.220 27.920 10.490 5.370 36 1.690 11
Totaal alle bedrijfstypen Overijssel (PV) 2024* 11.550 10.191 1.038 321 57.300 38.220 15.390 -19.740 -100 -8.210 -42
Totaal alle bedrijfstypen Flevoland (PV) 2024* 1.423 1.225 137 61 7.600 15.540 6.940 7.820 88 3.720 42
Totaal alle bedrijfstypen Gelderland (PV) 2024* 12.128 10.500 1.090 537 65.430 43.900 17.190 -22.270 -99 -10.110 -45
Totaal alle bedrijfstypen Utrecht (PV) 2024* 3.857 3.242 506 110 19.590 14.930 5.950 -4.750 -67 -1.830 -26
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Holland (PV) 2024* 3.376 2.728 559 89 16.200 23.110 8.970 6.860 55 2.720 22
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Holland (PV) 2024* 3.558 2.915 556 86 17.070 21.680 8.520 4.540 41 2.000 18
Totaal alle bedrijfstypen Zeeland (PV) 2024* 1.114 891 166 58 5.610 20.480 7.820 14.760 124 5.600 47
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Brabant (PV) 2024* 13.222 11.688 939 596 79.440 41.950 14.940 -39.180 -167 -19.480 -83
Totaal alle bedrijfstypen Limburg (PV) 2024* 3.462 2.881 267 314 25.650 16.760 5.720 -9.510 -100 -6.400 -67
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Oost 2024* 17.787 15.600 1.550 637 93.780 57.150 22.280 -37.800 -129 -16.500 -56
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Zuid 2024* 14.351 12.617 927 806 93.330 42.000 13.850 -53.510 -228 -27.790 -118
Totaal alle bedrijfstypen Niet-concentratiegebied 2024* 41.191 34.694 5.330 1.167 203.860 243.200 96.780 37.850 30 15.960 13
Totaal graasdierbedrijven Nederland 2024* 60.662 52.055 7.313 1.295 272.800 207.200 83.100 -66.800 -66 -19.300 -19
Totaal graasdierbedrijven Noord-Nederland (LD) 2024* 18.626 15.935 2.484 208 84.680 71.910 28.880 -12.980 -38 -3.330 -10
Totaal graasdierbedrijven Oost-Nederland (LD) 2024* 20.955 18.385 2.100 469 91.710 65.900 26.840 -26.200 -80 -7.620 -23
Totaal graasdierbedrijven West-Nederland (LD) 2024* 10.995 9.074 1.675 247 51.280 43.090 17.250 -8.370 -40 -2.180 -10
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024* 10.086 8.661 1.054 371 45.120 26.350 10.140 -19.220 -137 -6.140 -44
Totaal graasdierbedrijven Groningen (PV) 2024* 3.753 3.162 548 43 17.370 14.350 5.640 -3.070 -45 -860 -13
Totaal graasdierbedrijven Fryslân (PV) 2024* 10.837 9.250 1.489 98 50.040 42.240 17.180 -7.880 -40 -2.050 -10
Totaal graasdierbedrijven Drenthe (PV) 2024* 4.036 3.522 447 66 17.270 15.330 6.050 -2.030 -27 -430 -6
Totaal graasdierbedrijven Overijssel (PV) 2024* 9.927 8.764 989 174 42.780 30.990 12.830 -11.960 -77 -3.500 -23
Totaal graasdierbedrijven Flevoland (PV) 2024* 1.044 928 102 14 4.440 2.680 1.090 -1.790 -140 -560 -44
Totaal graasdierbedrijven Gelderland (PV) 2024* 9.985 8.694 1.010 281 44.490 32.230 12.920 -12.450 -78 -3.550 -22
Totaal graasdierbedrijven Utrecht (PV) 2024* 3.533 2.966 489 78 16.640 13.420 5.380 -3.270 -51 -920 -14
Totaal graasdierbedrijven Noord-Holland (PV) 2024* 3.239 2.631 535 73 15.170 13.370 5.490 -1.820 -27 -360 -5
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Holland (PV) 2024* 3.357 2.755 530 73 15.730 13.350 5.260 -2.450 -38 -660 -10
Totaal graasdierbedrijven Zeeland (PV) 2024* 866 722 122 23 3.740 2.950 1.110 -840 -52 -250 -15
Totaal graasdierbedrijven Noord-Brabant (PV) 2024* 8.273 7.167 833 273 36.810 20.470 7.860 -16.690 -154 -5.370 -49
Totaal graasdierbedrijven Limburg (PV) 2024* 1.813 1.494 221 98 8.310 5.880 2.280 -2.530 -80 -770 -24
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Oost 2024* 14.626 12.853 1.446 327 64.570 45.080 18.020 -19.790 -88 -5.900 -26
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Zuid 2024* 8.204 7.076 816 312 36.890 19.970 7.390 -17.330 -163 -5.640 -53
Totaal graasdierbedrijven Niet-concentratiegebied 2024* 37.832 32.126 5.051 655 171.330 142.200 57.690 -29.650 -43 -7.740 -11
Melkveebedrijven Nederland 2024* 52.739 47.111 5.568 59 227.700 166.200 67.800 -62.000 -76 -18.700 -23
Melkveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2024* 17.296 15.252 2.026 19 77.290 61.450 25.010 -15.930 -55 -4.600 -16
Melkveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2024* 17.260 15.678 1.566 17 71.330 51.650 21.430 -19.780 -78 -5.970 -23
Melkveebedrijven West-Nederland (LD) 2024* 9.769 8.533 1.219 17 44.230 33.830 13.800 -10.470 -64 -3.120 -19
Melkveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024* 8.413 7.649 758 7 34.810 19.210 7.550 -15.790 -154 -5.020 -49
Melkveebedrijven Groningen (PV) 2024* 3.473 3.040 430 4 15.830 12.140 4.840 -3.720 -65 -1.110 -19
Melkveebedrijven Fryslân (PV) 2024* 10.205 8.927 1.266 12 46.500 37.240 15.270 -9.320 -54 -2.710 -16
Melkveebedrijven Drenthe (PV) 2024* 3.618 3.284 330 4 14.950 12.070 4.890 -2.900 -50 -780 -13
Melkveebedrijven Overijssel (PV) 2024* 8.636 7.852 778 7 35.640 25.210 10.610 -10.470 -83 -3.200 -25
Melkveebedrijven Flevoland (PV) 2024* 976 888 88 0 4.020 2.470 1.010 -1.580 -134 -490 -42
Melkveebedrijven Gelderland (PV) 2024* 7.648 6.938 700 10 31.670 23.970 9.810 -7.740 -66 -2.280 -19
Melkveebedrijven Utrecht (PV) 2024* 3.113 2.721 387 4 14.210 10.820 4.410 -3.400 -67 -1.040 -20
Melkveebedrijven Noord-Holland (PV) 2024* 2.908 2.524 377 6 13.240 10.490 4.390 -2.760 -52 -770 -15
Melkveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2024* 3.006 2.614 386 6 13.710 10.590 4.260 -3.130 -62 -950 -19
Melkveebedrijven Zeeland (PV) 2024* 743 674 68 0 3.070 1.930 750 -1.170 -115 -370 -36
Melkveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2024* 6.969 6.338 627 5 28.830 15.480 6.060 -13.500 -164 -4.310 -52
Melkveebedrijven Limburg (PV) 2024* 1.444 1.311 131 2 5.980 3.740 1.490 -2.290 -113 -700 -35
Melkveebedrijven Concentratiegebied Oost 2024* 11.763 10.664 1.088 12 48.970 34.920 14.210 -14.110 -81 -4.360 -25
Melkveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2024* 6.793 6.179 609 5 28.100 14.610 5.500 -13.680 -175 -4.370 -56
Melkveebedrijven Niet-concentratiegebied 2024* 34.183 30.269 3.872 42 150.580 116.620 48.080 -34.190 -61 -9.970 -18
Vleeskalverenbedrijven Nederland 2024* 2.841 2.798 29 14 14.100 3.200 1.100 -11.200 -637 -3.600 -205
Vleeskalverenbedrijven Noord-Nederland (LD) 2024* 285 279 4 2 1.410 630 210 -850 -242 -260 -75
Vleeskalverenbedrijven Oost-Nederland (LD) 2024* 1.819 1.791 18 10 9.020 1.740 600 -7.420 -777 -2.380 -249
Vleeskalverenbedrijven West-Nederland (LD) 2024* 120 117 2 1 600 110 40 -490 -862 -150 -274
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024* 617 611 5 2 3.080 690 210 -2.490 -619 -820 -204
Vleeskalverenbedrijven Groningen (PV) 2024* 49 46 2 1 240 120 40 -130 -187 -40 -55
Vleeskalverenbedrijven Fryslân (PV) 2024* 126 124 2 1 620 250 90 -370 -282 -110 -83
Vleeskalverenbedrijven Drenthe (PV) 2024* 110 109 0 0 560 260 80 -350 -233 -110 -76
Vleeskalverenbedrijven Overijssel (PV) 2024* 509 501 5 2 2.560 700 240 -1.930 -487 -650 -163
Vleeskalverenbedrijven Flevoland (PV) 2024* 22 22 0 0 110 10 0 -100 -1.572 -30 -488
Vleeskalverenbedrijven Gelderland (PV) 2024* 1.288 1.268 13 7 6.350 1.030 350 -5.400 -976 -1.700 -308
Vleeskalverenbedrijven Utrecht (PV) 2024* 105 103 1 0 520 80 30 -430 -986 -130 -303
Vleeskalverenbedrijven Noord-Holland (PV) 2024* 2 2 0 0 10 10 0 0 16 0 -31
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Holland (PV) 2024* 10 9 0 0 60 10 0 -50 -1.554 -20 -595
Vleeskalverenbedrijven Zeeland (PV) 2024* 2 2 0 0 10 10 0 0 -9 0 -3
Vleeskalverenbedrijven Noord-Brabant (PV) 2024* 552 546 4 2 2.740 560 170 -2.270 -698 -740 -229
Vleeskalverenbedrijven Limburg (PV) 2024* 66 65 0 0 330 130 40 -220 -284 -80 -99
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Oost 2024* 1.523 1.503 14 6 7.530 1.330 440 -6.340 -869 -2.030 -278
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Zuid 2024* 597 592 4 2 2.970 660 190 -2.410 -625 -790 -205
Vleeskalverenbedrijven Niet-concentratiegebied 2024* 721 703 12 6 3.600 1.180 430 -2.500 -385 -800 -123
Overige rundveebedrijven Nederland 2024* 2.788 1.922 606 261 13.600 20.400 7.800 6.700 65 3.200 32
Overige rundveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2024* 509 344 117 48 2.540 5.020 1.880 2.470 105 1.040 44
Overige rundveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2024* 1.180 843 239 98 5.650 7.620 2.980 1.930 50 1.090 28
Overige rundveebedrijven West-Nederland (LD) 2024* 549 353 135 60 2.730 4.160 1.600 1.420 69 670 32
Overige rundveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024* 551 381 115 55 2.680 3.570 1.330 850 44 430 23
Overige rundveebedrijven Groningen (PV) 2024* 101 66 25 11 510 980 360 470 97 190 39
Overige rundveebedrijven Fryslân (PV) 2024* 238 166 54 18 1.210 2.160 850 950 96 440 45
Overige rundveebedrijven Drenthe (PV) 2024* 170 113 38 19 820 1.880 680 1.050 118 410 46
Overige rundveebedrijven Overijssel (PV) 2024* 537 387 107 43 2.570 3.320 1.310 730 43 460 27
Overige rundveebedrijven Flevoland (PV) 2024* 22 17 4 1 100 90 30 -20 -50 0 -10
Overige rundveebedrijven Gelderland (PV) 2024* 621 439 128 54 2.980 4.220 1.630 1.230 57 640 30
Overige rundveebedrijven Utrecht (PV) 2024* 174 121 38 15 870 1.290 500 410 69 210 35
Overige rundveebedrijven Noord-Holland (PV) 2024* 140 82 38 19 700 1.220 470 510 83 230 38
Overige rundveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2024* 167 110 41 16 830 1.120 420 290 57 140 28
Overige rundveebedrijven Zeeland (PV) 2024* 68 40 18 10 330 540 210 200 61 80 24
Overige rundveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2024* 387 272 80 36 1.880 2.450 910 540 41 280 22
Overige rundveebedrijven Limburg (PV) 2024* 164 109 36 19 800 1.120 420 310 50 150 24
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Oost 2024* 875 635 172 68 4.190 5.410 2.100 1.190 43 710 25
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2024* 408 290 81 37 1.980 2.560 940 540 39 270 20
Overige rundveebedrijven Niet-concentratiegebied 2024* 1.506 997 353 156 7.430 12.390 4.760 4.940 81 2.250 37
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 25 februari 2025:
Voorlopige cijfers over de productie van dierlijke mest in 2024 zijn toegevoegd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het tweede kwartaal van 2025 verschijnen de definitieve cijfers over de mestproductie in 2024.

Toelichting onderwerpen

Mestproductie
Totaal mestproductie
Dunne mest in de stal
Verpompbare mest die bestaat uit feces of urine van landbouwhuisdieren, al dan niet vermengd met mors-, spoel-, reinigings- en/of regenwater.
Dunne mest in de wei
Mest die graasdieren produceren wanneer ze in de wei lopen.
Vaste mest in de stal
Niet-verpompbare stalmest van landbouwhuisdieren.
Stikstofuitscheiding (N)
Stikstof in opgeslagen mest en weidemest
De totale stikstofuitscheiding met aftrek van de stikstof die tijdens mestopslag in de stal en bij opslag buiten de stal is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Productie en plaatsingruimte mest
Plaatsingsruimte stikstof (N)
De plaatsingsruimte voor stikstof geldt vanaf 2006 en wordt berekend door vermenigvuldiging van de gebruiksnorm voor dierlijke mest (170 kg N/ha) met het beschikbare areaal in hectare.

De Europese Commissie staat Nederland verruiming van deze norm toe (derogatie) tot een bemestingsniveau van 250 kg stikstof per hectare. De hogere bemestingsnorm geldt alleen bij het gebruik van graasdiermest. Daarnaast moet het bedrijfsareaal tot en met 2013 voor minstens 70 procent en vanaf 2014 voor minstens 80 procent bestaan uit grasland. De derogatie voor zand- en lösspercelen in de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg is vanaf 2014 beperkt tot 230 kg N per hectare.
Plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De plaatsingsruimte voor fosfaat wordt berekend door vermenigvuldiging van de vigerende gebruiksnorm in kg P2O5/ha met het beschikbare areaal in hectare.

Voor grasland en bouwland gelden verschillende gebruiksnormen die geleidelijk worden aangescherpt. Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat gedifferentieerd naar fosfaattoestand van de bodem. Indien geen informatie beschikbaar is over de fosfaattoestand is gerekend met de laagste fosfaatgebruiksnorm (fosfaattoestand hoog). Van 1998 tot en met 2005 (Mineralenaangiftesysteem Minas) is de gebruiksnorm dierlijke mest afgeleid uit de som van het toegestane fosfaatverlies en de fosfaatafvoer met het gewas.
Saldo plaatsingsruimte stikstof (N)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.
What is your opinion?
Heeft deze informatie je geholpen?