Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Bedrijfstype Regio's Perioden Mestproductie Totaal mestproductie (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de stal (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de wei (mln kg) Mestproductie Vaste mest in de stal (mln kg) Stikstofuitscheiding (N) Stikstof in opgeslagen mest en weidemest (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha (kg/ha) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha (kg/ha)
Totaal alle bedrijfstypen Nederland 2023 74.651 63.824 8.146 2.682 402.100 350.100 133.400 -56.100 -31 -28.600 -16
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Nederland (LD) 2023 19.931 16.738 2.755 437 99.090 108.260 41.550 8.630 16 4.350 8
Totaal alle bedrijfstypen Oost-Nederland (LD) 2023 25.585 22.402 2.247 936 134.650 100.230 39.680 -35.750 -70 -14.980 -30
Totaal alle bedrijfstypen West-Nederland (LD) 2023 12.174 9.846 1.966 362 60.530 82.190 31.520 21.450 50 8.780 21
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Nederland (LD) 2023 16.962 14.837 1.178 947 107.850 59.440 20.700 -50.430 -153 -26.770 -81
Totaal alle bedrijfstypen Groningen (PV) 2023 4.143 3.422 618 103 21.510 30.490 11.780 8.800 55 3.650 23
Totaal alle bedrijfstypen Fryslân (PV) 2023 11.292 9.446 1.669 177 54.970 49.300 19.210 -5.760 -26 -1.250 -6
Totaal alle bedrijfstypen Drenthe (PV) 2023 4.496 3.871 468 157 22.610 28.470 10.550 5.580 38 1.940 13
Totaal alle bedrijfstypen Overijssel (PV) 2023 11.737 10.387 1.024 326 59.170 39.510 15.430 -20.230 -103 -8.310 -42
Totaal alle bedrijfstypen Flevoland (PV) 2023 1.434 1.237 137 60 7.680 15.600 6.990 7.830 89 3.790 43
Totaal alle bedrijfstypen Gelderland (PV) 2023 12.415 10.778 1.086 551 67.800 45.120 17.250 -23.350 -104 -10.460 -47
Totaal alle bedrijfstypen Utrecht (PV) 2023 3.953 3.273 563 117 20.280 15.540 5.990 -4.820 -68 -1.830 -26
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Holland (PV) 2023 3.475 2.754 628 93 16.820 23.770 9.060 6.940 56 2.850 23
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Holland (PV) 2023 3.601 2.905 608 87 17.390 22.320 8.600 4.900 44 2.210 20
Totaal alle bedrijfstypen Zeeland (PV) 2023 1.145 913 166 66 6.050 20.550 7.870 14.440 122 5.550 47
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Brabant (PV) 2023 13.329 11.804 913 612 80.670 42.480 14.960 -39.630 -170 -19.660 -84
Totaal alle bedrijfstypen Limburg (PV) 2023 3.633 3.033 266 335 27.170 16.960 5.740 -10.800 -113 -7.110 -74
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Oost 2023 18.191 15.983 1.545 662 97.370 59.140 22.390 -39.280 -134 -17.030 -58
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Zuid 2023 14.583 12.841 903 839 95.580 42.520 13.850 -54.970 -235 -28.660 -122
Totaal alle bedrijfstypen Niet-concentratiegebied 2023 41.877 34.999 5.697 1.181 209.170 248.470 97.210 38.140 30 17.080 13
Totaal graasdierbedrijven Nederland 2023 61.663 52.702 7.651 1.310 281.100 216.000 83.900 -65.800 -65 -17.400 -17
Totaal graasdierbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023 18.900 16.005 2.686 209 86.790 75.020 29.150 -11.900 -35 -2.500 -7
Totaal graasdierbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023 21.284 18.726 2.085 472 94.790 68.770 27.120 -26.270 -80 -7.100 -22
Totaal graasdierbedrijven West-Nederland (LD) 2023 11.284 9.176 1.853 254 53.090 45.180 17.490 -8.000 -38 -1.810 -9
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023 10.196 8.795 1.026 375 46.430 27.040 10.170 -19.650 -141 -5.960 -43
Totaal graasdierbedrijven Groningen (PV) 2023 3.804 3.171 591 42 17.740 14.990 5.740 -2.780 -41 -650 -10
Totaal graasdierbedrijven Fryslân (PV) 2023 11.026 9.275 1.650 100 51.290 44.090 17.310 -7.230 -37 -1.550 -8
Totaal graasdierbedrijven Drenthe (PV) 2023 4.070 3.558 445 67 17.770 15.940 6.100 -1.890 -26 -300 -4
Totaal graasdierbedrijven Overijssel (PV) 2023 10.055 8.902 978 176 44.140 32.410 12.970 -11.850 -76 -3.220 -21
Totaal graasdierbedrijven Flevoland (PV) 2023 1.064 946 103 14 4.610 2.850 1.120 -1.770 -131 -520 -38
Totaal graasdierbedrijven Gelderland (PV) 2023 10.164 8.877 1.004 282 46.040 33.510 13.020 -12.660 -80 -3.360 -21
Totaal graasdierbedrijven Utrecht (PV) 2023 3.624 2.998 545 82 17.220 14.040 5.430 -3.210 -51 -830 -13
Totaal graasdierbedrijven Noord-Holland (PV) 2023 3.350 2.670 605 76 15.820 14.050 5.570 -1.790 -26 -270 -4
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023 3.412 2.758 582 72 16.100 13.980 5.320 -2.150 -34 -490 -8
Totaal graasdierbedrijven Zeeland (PV) 2023 897 751 122 24 3.950 3.110 1.170 -850 -53 -220 -13
Totaal graasdierbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023 8.331 7.249 808 275 37.760 21.020 7.870 -16.960 -157 -5.200 -48
Totaal graasdierbedrijven Limburg (PV) 2023 1.864 1.546 218 100 8.670 6.020 2.300 -2.690 -85 -770 -24
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Oost 2023 14.891 13.118 1.442 332 66.860 47.080 18.200 -19.990 -88 -5.590 -25
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023 8.313 7.201 795 317 38.040 20.430 7.400 -17.840 -169 -5.540 -52
Totaal graasdierbedrijven Niet-concentratiegebied 2023 38.459 32.383 5.414 662 176.200 148.510 58.340 -27.990 -41 -6.230 -9
Melkveebedrijven Nederland 2023 53.503 47.584 5.857 62 234.200 175.100 69.200 -59.100 -73 -16.300 -20
Melkveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023 17.538 15.311 2.208 19 79.110 64.680 25.450 -14.460 -50 -3.650 -13
Melkveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023 17.483 15.924 1.541 18 73.700 54.600 21.870 -19.110 -75 -5.300 -21
Melkveebedrijven West-Nederland (LD) 2023 10.006 8.620 1.367 19 45.620 35.860 14.140 -9.780 -59 -2.630 -16
Melkveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023 8.477 7.730 740 6 35.750 20.000 7.710 -15.790 -154 -4.720 -46
Melkveebedrijven Groningen (PV) 2023 3.526 3.047 476 3 16.180 12.760 4.960 -3.440 -60 -920 -16
Melkveebedrijven Fryslân (PV) 2023 10.372 8.949 1.411 12 47.580 39.220 15.520 -8.380 -49 -2.110 -12
Melkveebedrijven Drenthe (PV) 2023 3.640 3.315 322 3 15.350 12.710 4.970 -2.640 -46 -620 -11
Melkveebedrijven Overijssel (PV) 2023 8.770 7.997 767 6 36.920 26.730 10.850 -10.200 -81 -2.880 -23
Melkveebedrijven Flevoland (PV) 2023 1.005 915 89 1 4.230 2.640 1.050 -1.600 -128 -470 -37
Melkveebedrijven Gelderland (PV) 2023 7.708 7.011 685 11 32.550 25.230 9.970 -7.320 -62 -1.950 -17
Melkveebedrijven Utrecht (PV) 2023 3.168 2.728 435 5 14.540 11.440 4.500 -3.110 -61 -860 -17
Melkveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023 2.988 2.555 427 6 13.700 11.120 4.490 -2.590 -49 -630 -12
Melkveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023 3.078 2.635 436 7 14.120 11.220 4.350 -2.910 -58 -800 -16
Melkveebedrijven Zeeland (PV) 2023 772 702 69 1 3.260 2.080 810 -1.180 -112 -340 -32
Melkveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023 6.981 6.368 609 5 29.440 16.070 6.160 -13.400 -163 -4.040 -49
Melkveebedrijven Limburg (PV) 2023 1.496 1.362 132 2 6.310 3.930 1.560 -2.390 -115 -680 -33
Melkveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023 11.934 10.836 1.085 14 50.610 37.010 14.520 -13.610 -78 -3.880 -22
Melkveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023 6.852 6.251 596 5 28.890 15.160 5.610 -13.770 -176 -4.170 -53
Melkveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023 34.716 30.497 4.176 44 154.670 122.980 49.050 -31.760 -57 -8.250 -15
Vleeskalverenbedrijven Nederland 2023 3.006 2.956 33 17 15.000 3.400 1.100 -11.900 -647 -3.800 -205
Vleeskalverenbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023 286 278 6 2 1.420 630 230 -830 -240 -250 -72
Vleeskalverenbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023 1.918 1.885 21 12 9.530 1.840 630 -7.810 -787 -2.460 -247
Vleeskalverenbedrijven West-Nederland (LD) 2023 143 139 2 1 740 140 50 -600 -863 -200 -288
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023 659 653 4 2 3.300 740 230 -2.650 -617 -860 -200
Vleeskalverenbedrijven Groningen (PV) 2023 45 43 2 1 220 100 40 -120 -219 -30 -56
Vleeskalverenbedrijven Fryslân (PV) 2023 131 127 4 1 640 280 100 -370 -263 -110 -75
Vleeskalverenbedrijven Drenthe (PV) 2023 109 108 1 0 560 260 80 -340 -225 -110 -74
Vleeskalverenbedrijven Overijssel (PV) 2023 495 486 6 3 2.500 690 240 -1.870 -480 -610 -156
Vleeskalverenbedrijven Flevoland (PV) 2023 18 18 0 0 90 20 10 -70 -648 -20 -172
Vleeskalverenbedrijven Gelderland (PV) 2023 1.405 1.381 15 9 6.950 1.130 390 -5.880 -989 -1.830 -308
Vleeskalverenbedrijven Utrecht (PV) 2023 127 124 2 1 650 110 40 -540 -959 -180 -316
Vleeskalverenbedrijven Noord-Holland (PV) 2023 3 3 0 0 20 10 0 -10 -157 0 -57
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023 11 10 0 0 60 10 0 -60 -1.620 -20 -609
Vleeskalverenbedrijven Zeeland (PV) 2023 3 3 0 0 20 10 0 0 -75 0 -24
Vleeskalverenbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023 598 592 4 2 2.990 610 180 -2.460 -693 -800 -224
Vleeskalverenbedrijven Limburg (PV) 2023 61 60 0 0 310 130 40 -190 -253 -60 -83
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Oost 2023 1.629 1.605 15 9 8.110 1.410 470 -6.810 -890 -2.150 -281
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023 640 635 4 2 3.210 720 210 -2.580 -621 -840 -201
Vleeskalverenbedrijven Niet-concentratiegebied 2023 736 715 14 6 3.670 1.230 450 -2.510 -380 -780 -118
Overige rundveebedrijven Nederland 2023 2.782 1.934 578 270 13.900 20.100 7.400 6.100 61 3.100 31
Overige rundveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023 520 357 114 49 2.670 4.870 1.760 2.200 94 940 40
Overige rundveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023 1.181 847 230 104 5.820 7.710 2.940 1.870 48 1.110 29
Overige rundveebedrijven West-Nederland (LD) 2023 523 338 125 61 2.680 4.020 1.480 1.340 68 630 32
Overige rundveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023 557 392 109 56 2.770 3.510 1.270 720 39 390 21
Overige rundveebedrijven Groningen (PV) 2023 103 70 23 11 530 1.000 340 460 93 180 37
Overige rundveebedrijven Fryslân (PV) 2023 237 168 51 18 1.240 1.980 740 740 79 360 38
Overige rundveebedrijven Drenthe (PV) 2023 180 120 39 21 900 1.900 670 1.000 111 400 44
Overige rundveebedrijven Overijssel (PV) 2023 537 395 99 43 2.650 3.290 1.260 630 37 420 25
Overige rundveebedrijven Flevoland (PV) 2023 16 13 3 1 80 80 30 0 -5 10 14
Overige rundveebedrijven Gelderland (PV) 2023 627 440 127 59 3.090 4.340 1.650 1.250 57 680 31
Overige rundveebedrijven Utrecht (PV) 2023 177 124 37 16 910 1.240 460 330 57 170 30
Overige rundveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023 139 84 37 18 720 1.150 430 430 75 200 35
Overige rundveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023 138 89 34 15 710 1.050 380 340 70 160 32
Overige rundveebedrijven Zeeland (PV) 2023 69 40 17 11 340 590 210 240 71 100 29
Overige rundveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023 389 276 76 37 1.930 2.370 850 420 33 240 19
Overige rundveebedrijven Limburg (PV) 2023 168 116 34 19 840 1.150 420 300 52 150 25
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023 860 629 161 71 4.250 5.460 2.070 1.200 43 740 27
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023 414 299 77 38 2.060 2.540 890 460 34 240 18
Overige rundveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023 1.507 1.007 339 161 7.630 12.110 4.490 4.470 75 2.080 35
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 28 juni 2024:
De voorlopige cijfers over de productie van dierlijke mest in 2023 zijn vervangen door definitieve cijfers.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het eerste kwartaal van 2025 verschijnen de voorlopige cijfers over de mestproductie in 2024.

Toelichting onderwerpen

Mestproductie
Totaal mestproductie
Dunne mest in de stal
Verpompbare mest die bestaat uit feces of urine van landbouwhuisdieren, al dan niet vermengd met mors-, spoel-, reinigings- en/of regenwater.
Dunne mest in de wei
Mest die graasdieren produceren wanneer ze in de wei lopen.
Vaste mest in de stal
Niet-verpompbare stalmest van landbouwhuisdieren.
Stikstofuitscheiding (N)
Stikstof in opgeslagen mest en weidemest
De totale stikstofuitscheiding met aftrek van de stikstof die tijdens mestopslag in de stal en bij opslag buiten de stal is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Productie en plaatsingruimte mest
Plaatsingsruimte stikstof (N)
De plaatsingsruimte voor stikstof geldt vanaf 2006 en wordt berekend door vermenigvuldiging van de gebruiksnorm voor dierlijke mest (170 kg N/ha) met het beschikbare areaal in hectare.

De Europese Commissie staat Nederland verruiming van deze norm toe (derogatie) tot een bemestingsniveau van 250 kg stikstof per hectare. De hogere bemestingsnorm geldt alleen bij het gebruik van graasdiermest. Daarnaast moet het bedrijfsareaal tot en met 2013 voor minstens 70 procent en vanaf 2014 voor minstens 80 procent bestaan uit grasland. De derogatie voor zand- en lösspercelen in de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg is vanaf 2014 beperkt tot 230 kg N per hectare.
Plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De plaatsingsruimte voor fosfaat wordt berekend door vermenigvuldiging van de vigerende gebruiksnorm in kg P2O5/ha met het beschikbare areaal in hectare.

Voor grasland en bouwland gelden verschillende gebruiksnormen die geleidelijk worden aangescherpt. Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat gedifferentieerd naar fosfaattoestand van de bodem. Indien geen informatie beschikbaar is over de fosfaattoestand is gerekend met de laagste fosfaatgebruiksnorm (fosfaattoestand hoog). Van 1998 tot en met 2005 (Mineralenaangiftesysteem Minas) is de gebruiksnorm dierlijke mest afgeleid uit de som van het toegestane fosfaatverlies en de fosfaatafvoer met het gewas.
Saldo plaatsingsruimte stikstof (N)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.