Leefstijl en preventie; geslacht, leeftijd, persoonskenmerken: 2014-2021

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Rookstatus, 12 jaar of ouder

De vragen over rookgedrag worden aan alle personen van 12 jaar of ouder gesteld.

Rokers

Percentage personen van 12 jaar of ouder in de bevolking met antwoordcategorie ja op de vraag: Rookt u wel eens?

Ex-rokers

Percentage personen van 12 jaar of ouder in de bevolking met antwoordcategorie nee op de vraag: Rookt u wel eens? en antwoordcategorie ja op de vraag: Heeft u vroeger wel gerookt?

Nooit-rokers

Percentage personen van 12 jaar of ouder in de bevolking met antwoordcategorie nee op de vraag: Rookt u wel eens? en antwoordcategorie nee op de vraag: Heeft u vroeger wel gerookt?

Alcoholgebruik, 12 jaar of ouder

De vragen over de consumptie van alcohol worden aan alle personen van 12 jaar of ouder gesteld.

Drinkstatus

Drinkers

Percentage personen van 12 jaar of ouder in de bevolking met de antwoordcategorie ja op de vraag: Heeft u in de afgelopen 12 maanden wel eens alcoholhoudende drank gedronken, bijvoorbeeld bier, wijn, likeur, jenever of alcoholhoudende drank gemengd met frisdrank, zoals breezers? Alcoholvrij of alcoholarm bier telt hier niet mee.

Drinkers

Zware drinkers onder drinkers

Percentage van de drinkers van 12 jaar of ouder dat minstens 1 keer per week 6 of meer glazen alcohol op één dag drinkt (mannen) of minstens 1 keer per week 4 of meer glazen alcohol op één dag drinkt (vrouwen).

Richtlijn alcoholgebruik, 12 jr of ouder

Percentage van de bevolking van 12 jaar of ouder dat voldoet aan de richtlijn voor alcoholgebruik. Voor 12- tot 18-jarigen geldt sinds 2014 de richtlijn: niet drinken tot je 18e. Voor volwassenen geldt sinds 2015 de richtlijn: niet drinken of maximaal 1 glas per dag. Deze richtlijn is afkomstig uit de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad.

Drugsgebruik, 12 jaar of ouder

De vragen over het gebruik van drugs worden aan alle personen van 12 jaar of ouder gesteld. Van de volgende drugssoorten wordt gevraagd of ze wel eens gebruikt zijn en zo ja, wanneer voor het laatst:
• Cannabis (hasj, wiet, marihuana)
• Amfetamine (zoals pep en speed)
• XTC (ecstasy, MDMA)
• LSD
• Paddo's (hallucinogene paddenstoeltjes of magic mushrooms)
• Cocaine (ook crack, gekookte coke, freebase)
• Heroine (horse, smack of bruin)
• GHB
• Methadon
• Vanaf 2018: 4-Fluoramfetamine, ook wel 4-FA, 4-FMP of Flux genoemd
• Andere drugs
De antwoordcategorieën zijn telkens:
• Ja, in de afgelopen 30 dagen
• Ja, in de afgelopen 12 maanden maar niet in de afgelopen 30 dagen
• Ja, langer dan 12 maanden geleden
• Nee, nooit gebruikt

Cannabisgebruik

Op basis van de vraag naar het gebruik van cannabis (hasj, wiet, marihuana)

Afgelopen jaar

Lengte en gewicht

De vragen over lengte en lichaamsgewicht worden aan alle personen gesteld. Er wordt gevraagd naar de lengte in cm zonder schoenen en naar het lichaamsgewicht in kg zonder kleren. Bij zwangere vrouwen wordt gevraagd naar het lichaamsgewicht voorafgaand aan de zwangerschap.

Onder- en overgewicht, 4 jaar of ouder

De maat voor onder- of overgewicht is de Body Mass Index (BMI). De BMI is het quotiënt van het lichaamsgewicht in kilogrammen en het kwadraat van de lengte in meters [kg/m2]. Voor volwassenen van 20 jaar of ouder zijn de criteria:
1. Ondergewicht: BMI < 18,5
2. Normaal gewicht: BMI >= 18,5 en < 25,0
3. Overgewicht: BMI >= 25,0
a. Matig overgewicht: BMI >= 25,0 en < 30,0
b. Ernstig overgewicht: BMI >= 30,0
Voor personen jonger dan 20 jaar gelden andere grenswaarden. Deze waarden hangen af van de leeftijd en het geslacht. In de tabellen zijn niet betrokken de respondenten met onbekende lengte en /of gewicht en de respondenten met een onwaarschijnlijk gewicht in relatie tot de opgegeven lengte. In dit laatste geval betreft het personen 20 jaar of ouder met een BMI van kleiner dan 14 of groter dan 50 en personen jonger dan 20 jaar met een BMI van kleiner dan 10 of groter dan 50. Vanaf 2018 wordt er geen bovengrens meer gehanteerd, de ondergrens voor de BMI verandert niet.

Overgewicht

Percentage personen met een BMI van 25,0 kg/m2 en hoger.
Voor personen jonger dan 18 jaar gelden andere grenswaarden. Deze waarden corresponderen met een BMI-waarde van 25,0 kg/m2 voor volwassenen.

Bewegen, 4 jaar of ouder

De vragen over lichamelijke activiteit zijn gebaseerd op de zogeheten short questionnaire to assess health enhancing physical activity (SQUASH). Deze vragenlijst beoogt een volledig beeld te leveren van de lichamelijke activiteit. Gevraagd wordt naar frequentie en duur van de volgende deelvormen van lichamelijke activiteit:
"1.  Fietsen en lopen in woon-werk of woon-school verkeer,"
"2.  Activiteiten op het werk of op school,"
"3.  Activiteiten in het huishouden,"
“4. Wandelen, fietsen, buiten spelen, tuinieren en klussen in de vrije tijd,”
"5.  Sporten."
Vanaf 2017 publiceert het CBS over de nieuwe beweegrichtlijnen (opgesteld door de Gezondheidsraad) voor personen van 4 jaar en ouder.
Vanaf 2019 zijn vragen over beweegonderwijs op school aan de vragenlijst toegevoegd om een beter beeld te krijgen van het beweeggedrag van jongeren vanaf 12 jaar. Dit wil zeggen dat aan jongeren vanaf 12 jaar die basisonderwijs, praktijkonderwijs, VMBO, HAVO, VWO of MBO volgen, vragen zijn toegevoegd over gymlessen op school en beweeg- en sportactiviteiten die zijn geregeld vanuit school. Voor jongeren van 4 tot 12 jaar waren deze vragen al opgenomen in de vragenlijst.
Hierdoor zijn de cijfers over de beweegrichtlijnen, met name die over jongeren vanaf 12 jaar, vanaf 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van voor 2019.

Beweegrichtlijn

De beweegrichtlijn is eind 2017 opgesteld door de Gezondheidsraad. Deze nieuwe richtlijn vervangt de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, de fitnorm en de combinorm. Personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Jongeren van 4 tot en met 17 jaar dienen minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning te verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.

Voldoet aan beweegrichtlijn

Percentage personen van 4 jaar en ouder dat voldoet aan de beweegrichtlijn. Personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Jongeren van 4 tot en met 17 jaar dienen minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning te verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.
Vanaf 2019 zijn vragen over beweegonderwijs op school aan de vragenlijst toegevoegd om een beter beeld te krijgen van het beweeggedrag van jongeren vanaf 12 jaar. Dit wil zeggen dat aan jongeren vanaf 12 jaar die basisonderwijs, praktijkonderwijs, VMBO, HAVO, VWO of MBO volgen, vragen zijn toegevoegd over gymlessen op school en beweeg- en sportactiviteiten die zijn geregeld vanuit school. Voor jongeren van 4 tot 12 jaar waren deze vragen al opgenomen in de vragenlijst.
Hierdoor zijn de cijfers over de beweegrichtlijnen, met name die over jongeren vanaf 12 jaar, vanaf 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van voor 2019.

Wekelijkse sporters

Percentage personen van 4 jaar of ouder dat minimaal 1 keer per week sport. Met ingang van 2016 worden de percentages wekelijkse sporters van 4 jaar of ouder gepubliceerd.

Voeding, 4 jaar of ouder

De vragen over voeding worden gesteld aan alle personen van 4 jaar of ouder en gaan over de consumptie van fruit, groente en vis.

Consumptie van fruit

Personen wordt gevraagd naar de consumptie van fruit in een normale week in de afgelopen maanden.

7 Dagen per week voldoende fruit

Percentage personen dat elke dag minimaal 2 stuks fruit eet (vanaf 9 jaar) of anderhalf stuk fruit (kinderen t/m 8 jaar). Eén stuk fruit komt overeen met 100 gram. Deze aanbevolen hoeveelheid is afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad.