Leefstijl, preventief) gezondheidsonderzoek; persoonskenmerken, 2014-2021

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Rookgedrag, 12 jaar of ouder

De vragen over rookgedrag worden aan alle personen van 12 jaar of ouder gesteld.

Sigarettenrokers

Stoppoging in afgelopen 12 maanden

Percentage van de sigarettenrokers van 12 jaar of ouder dat in de afgelopen 12 maanden een poging om te stoppen met roken 24 uur of langer heeft volgehouden.

Drugsgebruik, 12 jaar of ouder

De vragen over het gebruik van drugs worden aan alle personen van 12 jaar of ouder gesteld. Van de volgende drugssoorten wordt gevraagd of ze wel eens gebruikt zijn en zo ja, wanneer voor het laatst:
• Cannabis (hasj, wiet, marihuana)
• Amfetamine (zoals pep en speed)
• XTC (ecstasy, MDMA)
• LSD
• Paddo's (hallucinogene paddenstoeltjes of magic mushrooms)
• Cocaine (ook crack, gekookte coke, freebase)
• Heroine (horse, smack of bruin)
• GHB
• Methadon
• Vanaf 2018: 4-Fluoramfetamine, ook wel 4-FA, 4-FMP of Flux genoemd
• Andere drugs
De antwoordcategorieën zijn telkens:
• Ja, in de afgelopen 30 dagen
• Ja, in de afgelopen 12 maanden maar niet in de afgelopen 30 dagen
• Ja, langer dan 12 maanden geleden
• Nee, nooit gebruikt

Cannabisgebruik

Op basis van de vraag naar het gebruik van cannabis (hasj, wiet, marihuana)

Afgelopen maand

Drugsgebruik anders dan cannabis

Drugsgebruik anders dan cannabis
Op basis van de vragen naar het gebruik van:
• Amfetamine (zoals pep en speed)
• XTC (ecstasy, MDMA)
• Cocaine (ook crack, gekookte coke, freebase)
• LSD
• Paddo's (hallucinogene paddenstoeltjes of magic mushrooms)
• Heroine (horse, smack of bruin)
• GHB
• Methadon
• Vanaf 2018: 4-Fluoramfetamine, ook wel 4-FA, 4-FMP of Flux genoemd
• Andere drugs
Het gaat om het gebruik van 1 of meer van deze drugssoorten. Bij gebruik van meerdere van deze drugssoorten wordt de meest recent gebruikte drugssoort als bepalend gezien voor de verdeling over de categorieën 'afgelopen maand', 'afgelopen jaar' en 'ooit'.

Afgelopen maand

Amfetaminegebruik

Op basis van de vraag naar het gebruik van amfetamine (zoals pep en speed)

Afgelopen maand

Ecstasygebruik

Op basis van de vraag naar het gebruik van XTC (ecstasy, MDMA)

Afgelopen maand

Cocaïnegebruik

Op basis van de vraag naar het gebruik van cocaine (ook crack, gekookte coke, freebase)

Afgelopen maand

Gebruik overige drugs

Op basis van de vragen naar het gebruik van:
• LSD
• Paddo's (hallucinogene paddenstoeltjes of magic mushrooms)
• Heroine (horse, smack of bruin)
• GHB
• Methadon
• Vanaf 2018: 4-Fluoramfetamine, ook wel 4-FA, 4-FMP of Flux genoemd
• Andere drugs
Het gaat om het gebruik van 1 of meer van deze drugssoorten. Bij gebruik van meerdere van deze drugssoorten wordt de meest recent gebruikte drugssoort als bepalend gezien voor de verdeling over de categorieën ‘afgelopen maand’, ‘afgelopen jaar’ en ‘ooit’.

Afgelopen maand

Drugsgebruik totaal

Op basis van de vragen naar het gebruik van:
• Cannabis (hasj, wiet, marihuana)
• Amfetamine (zoals pep en speed)
• XTC (ecstasy, MDMA)
• LSD
• Paddo's (hallucinogene paddenstoeltjes of magic mushrooms)
• Cocaine (ook crack, gekookte coke, freebase)
• Heroine (horse, smack of bruin)
• GHB
• Methadon
• Vanaf 2018: 4-Fluoramfetamine, ook wel 4-FA, 4-FMP of Flux genoemd
• Andere drugs
Het gaat om het gebruik van 1 of meer van deze drugssoorten. Bij gebruik van meerdere drugssoorten wordt de meest recent gebruikte drugssoort als bepalend gezien voor de verdeling over de categorieën ‘afgelopen maand’, ‘afgelopen jaar’ en ‘ooit’.

Afgelopen maand

Bewegen, 4 jaar of ouder

De vragen over lichamelijke activiteit zijn gebaseerd op de zogeheten short questionnaire to assess health enhancing physical activity (SQUASH). Deze vragenlijst beoogt een volledig beeld te leveren van de lichamelijke activiteit. Gevraagd wordt naar frequentie en duur van de volgende deelvormen van lichamelijke activiteit:
"1.  Fietsen en lopen in woon-werk of woon-school verkeer,"
"2.  Activiteiten op het werk of op school,"
"3.  Activiteiten in het huishouden,"
4.Wandelen, fietsen, buiten spelen, tuinieren en klussen in de vrije tijd.
"5.  Sporten."
Vanaf 2017 publiceert het CBS over de nieuwe beweegrichtlijnen (opgesteld door de Gezondheidsraad) voor personen van 4 jaar en ouder.

Vanaf 2019 zijn vragen over beweegonderwijs op school aan de vragenlijst toegevoegd om een beter beeld te krijgen van het beweeggedrag van jongeren vanaf 12 jaar. Dit wil zeggen dat aan jongeren vanaf 12 jaar die basisonderwijs, praktijkonderwijs, VMBO, HAVO, VWO of MBO volgen, vragen zijn toegevoegd over gymlessen op school en beweeg- en sportactiviteiten die zijn geregeld vanuit school. Voor jongeren van 4 tot 12 jaar waren deze vragen al opgenomen in de vragenlijst.
Hierdoor zijn de cijfers over de beweegrichtlijnen, met name die over jongeren vanaf 12 jaar, vanaf 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van voor 2019.

Beweegrichtlijn

De beweegrichtlijn is eind 2017 opgesteld door de Gezondheidsraad. Deze nieuwe richtlijn vervangt de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, de fitnorm en de combinorm. Personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Jongeren van 4 tot en met 17 jaar dienen minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning te verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.
Over de 2020-cijfers over dit onderwerp is een toelichtende nota verschenen, zie tabeltoelichting.

Voldoet aan beweegrichtlijn

Percentage personen van 4 jaar en ouder dat voldoet aan de beweegrichtlijn. Personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Jongeren van 4 tot en met 17 jaar dienen minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning te verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.

Vanaf 2019 zijn vragen over beweegonderwijs op school aan de vragenlijst toegevoegd om een beter beeld te krijgen van het beweeggedrag van jongeren vanaf 12 jaar. Dit wil zeggen dat aan jongeren vanaf 12 jaar die basisonderwijs, praktijkonderwijs, VMBO, HAVO, VWO of MBO volgen, vragen zijn toegevoegd over gymlessen op school en beweeg- en sportactiviteiten die zijn geregeld vanuit school. Voor jongeren van 4 tot 12 jaar waren deze vragen al opgenomen in de vragenlijst.
Hierdoor zijn de cijfers over de beweegrichtlijnen, met name die over jongeren vanaf 12 jaar, vanaf 2019 minder goed vergelijkbaar met de cijfers van voor 2019.

Abonnement sportaanbieder

Percentage personen van 4 jaar of ouder dat een abonnement heeft op een fitnesscentrum, zwembad of een andere sportaanbieder.

Bewegen, 12 jaar of ouder

De vragen over lichamelijke activiteit zijn gebaseerd op de zogeheten short questionnaire to assess health enhancing physical activity (SQUASH). Deze vragenlijst beoogt een volledig beeld te leveren van de lichamelijke activiteit. Gevraagd wordt naar frequentie en duur van de volgende deelvormen van lichamelijke activiteit:
"1.  Fietsen en lopen in woon-werk of woon-school verkeer,"
"2.  Activiteiten op het werk of op school,"
"3.  Activiteiten in het huishouden,"
4.Wandelen, fietsen, buiten spelen, tuinieren en klussen in de vrije tijd.
"5.  Sporten."
Vanaf 2017 publiceert het CBS over de nieuwe beweegrichtlijnen (opgesteld door de Gezondheidsraad) voor personen van 4 jaar en ouder. De cijfers over bewegen van personen van 12 jaar en ouder worden in 2017 voor de laatste keer gepubliceerd.

Voldoen aan Nederl. Norm Gezond Bewegen

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. De Nederlandse norm geeft aan hoeveel lichaamsbeweging minimaal nodig is voor de instandhouding en verbetering van de gezondheid en is gebaseerd op MET-waarden (metabool equivalent): 1 MET komt overeen met het energieverbruik van rustig zitten en 5 MET komt overeen met een energieverbruik van 5 maal dit rustmetabolisme. Voor alle activiteiten die in de SQUASH-vragenlijst worden uitgevraagd is de MET-waarde vastgesteld.
Volgens de norm moeten jongeren van 12 t/m 17 jaar dagelijks minimaal een uur matig intensieve lichamelijke activiteit (MET-waarde is minimaal 5) verrichten, bijvoorbeeld fietsen. Personen vanaf 18 jaar dienen minimaal een half uur matig intensieve activiteit te verrichten op ten minste vijf dagen van de week. Voor personen van 18 t/m 54 jaar geldt dat de MET-waarde minimaal 4 moet zijn, bijvoorbeeld wandelen (5 km/u). Voor personen van 55 jaar of ouder is het voldoende als de MET-waarde 3 bedraagt, bijvoorbeeld rustig wandelen (4 km/u).
Eind 2017 heeft de Gezondheidsraad nieuwe beweegrichtlijnen opgesteld. De cijfers over de Nederlandse Norm Gezond Bewegen worden in 2017 voor de laatste keer gepubliceerd.

Inactief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat inactief is. Een persoon is inactief als op geen enkele dag aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen wordt voldaan.

Semi-actief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat semi-actief is. Een persoon is semi-actief als niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen wordt voldaan, maar als hij/zij wel op minimaal 1 en maximaal 6 dagen (voor jongeren van 12 t/m 17 jaar) of maximaal 4 dagen (voor volwassenen) normactief is.

Normactief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat normactief is. Een persoon is normactief als aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen wordt voldaan.

Voldoen aan fitnorm

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat voldoet aan de fitnorm. De fitnorm is gebaseerd op de minimale hoeveelheid lichaamsbeweging die nodig is voor het bereiken van een optimaal uithoudingsvermogen. Iemand voldoet aan de fitnorm als hij/zij ten minste drie keer per week beweegt met zware intensiteit gedurende minimaal 20 minuten. De intensiteit van bewegen is vastgesteld aan de hand van MET-waarden (metabool equivalent): 1 MET komt overeen met het energieverbruik van rustig zitten en 5 MET komt overeen met een energieverbruik van 5 maal dit rustmetabolisme. Voor alle activiteiten die in de SQUASH-vragenlijst worden uitgevraagd is de MET-waarde vastgesteld.
Voor jongeren van 12 t/m 17 jaar gelden activiteiten met een MET-waarde van minimaal 8 als zwaar intensief. Voor volwassenen van 18 t/m 54 gelden activiteiten met een MET-waarde van minimaal 6,5 als zwaar intensief. Voor volwassenen van 55 jaar of ouder gelden activiteiten met een MET-waarde van minimaal 5 als zwaar intensief.
Eind 2017 heeft de Gezondheidsraad nieuwe beweegrichtlijnen opgesteld. De cijfers over de fitnorm worden in 2017 voor de laatste keer gepubliceerd.

Inactief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat inactief is. Een persoon is inactief als op geen enkele dag aan de fitnorm wordt voldaan.

Semi-actief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat semi-actief is. Een persoon is semi-actief als niet aan de fitnorm wordt voldaan, maar als hij/zij wel op 1 of 2 dagen normactief is.

Normactief

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat normactief is. Een persoon is normactief als aan de fitnorm wordt voldaan.

Voldoen aan combinorm

Percentage personen van 12 jaar of ouder dat aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en/of aan de fitnorm voldoet.
Eind 2017 heeft de Gezondheidsraad nieuwe beweegrichtlijnen opgesteld. De cijfers over de combinorm worden in 2017 voor de laatste keer gepubliceerd.

(Preventief) gezondheidsonderzoek

Onderzoek dat iemand in verband met zijn of haar gezondheid (preventief) kan laten uitvoeren.

Bloeddrukmeting, 16 jaar of ouder

Aan personen van 16 jaar of ouder is gevraagd: Wanneer is uw bloeddruk voor de laatste keer gemeten door een zorgverlener, bijvoorbeeld een dokter of verpleegkundige?
  In de afgelopen 12 maanden
  Langer dan 12 maanden geleden
  Nooit
  Weet niet
In 2017 was de antwoordoptie weet niet in de periode januari tot september niet zichtbaar voor de respondenten die de vragenlijst via de computer invulden. Hierdoor is het percentage mensen dat weet niet invulden laag in 2017. In september 2017 werd dit hersteld. Vanaf 2020 wordt deze vraag niet meer gesteld in de gezondheidsenquête.

In de afgelopen 12 maanden

Langer dan 12 maanden geleden

Cholesterolmeting, 16 jaar of ouder

Aan personen van 16 jaar of ouder is gevraagd: Wanneer is het cholesterolgehalte in uw bloed voor het laatst gemeten door een zorgverlener?
  In de afgelopen 12 maanden
  Langer dan 12 maanden geleden
  Nooit
  Weet niet
In 2017 was de antwoordoptie weet niet in de periode januari tot september niet zichtbaar voor de respondenten die de vragenlijst via de computer invulden. Hierdoor is het percentage mensen dat weet niet invulden laag in 2017. In september 2017 werd dit hersteld. Vanaf 2020 wordt deze vraag niet meer gesteld in de gezondheidsenquête.

In de afgelopen 12 maanden