Gezondheid, leefstijl, zorggebruik en -aanbod, doodsoorzaken; kerncijfers
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel biedt een actueel overzicht van de belangrijkste cijfers die op StatLine beschikbaar zijn op het brede gebied van gezondheid en zorg. Alle cijfers zijn rechtstreeks afkomstig uit andere tabellen op StatLine of via een eenvoudige omrekening verkregen. De oorspronkelijke tabellen waaruit de cijfers afkomstig zijn bieden mogelijkheden voor uitsplitsing naar kenmerken van personen of andere eenheden.
Het moment waarop nieuwe cijfers beschikbaar komen is niet voor alle cijferreeksen hetzelfde.
Bij de cijferreeksen over het aantal gediplomeerden/afgestudeerden staat bij verslagjaar t het aantal personen dat in school- of studiejaar t-1 tot t een diploma heeft behaald.
Gegevens beschikbaar vanaf: 2001
Status van de cijfers:
2024:
De beschikbare cijfers zijn definitief.
2023:
Meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
Cijfers zijn voorlopig voor:
- Ziekteverzuim;
- Jeugdzorg;
- werkzame personen gezondheids- en welzijnszorg.
2022:
Meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
Cijfers zijn voorlopig voor:
- huisartspatiënten naar diagnose;
- verstrekte geneesmiddelen;
- AWBZ/Wlz-gefinancierde zorg met verblijf;
- werkzame personen gezondheids- en welzijnszorg;
- gediplomeerden mbo, afgestudeerde artsen en verpleegkundigen;
- instellingen: rentabiliteit en opbrengst per arbeidsjaar.
Cijfers zijn nader voorlopig voor:
- uitgaven aan zorg.
2021:
Meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
Cijfers zijn voorlopig voor:
- ziekenhuisopnamen naar diagnose;
- gemiddelde verpleegduur klinische opname ziekenhuis;
- artsen en verpleegkundigen werkzaam in de zorg;
- werkzame personen gezondheids- en welzijnszorg.
Cijfers zijn nader voorlopig voor:
- uitgaven aan zorg.
2020 en eerder: alle beschikbare cijfers zijn definitief.
Wijzigingen per 5 juni 2024:
Afstand tot zorgvoorzieningen: uit nadere analyse van de cijfers voor 2022 is geconstateerd dat deze door wijzigingen in de gebruikte GIS-software afwijken van voorgaande jaren. Omdat het herberekenen van de cijfers nog enige tijd zal kosten, worden de afwijkende cijfers voor 2022 teruggetrokken, totdat de nieuwe cijfers gereed zijn.
Nieuwe cijfers zijn toegevoegd aan bestaande reeksen voor:
- levensverwachting;
- ervaren gezondheid;
- ziekenhuisopnamen naar diagnose;
- ziekteverzuim;
- contacten zorgverleners;
- aantal 80+-ers;
- jeugdzorg;
- roken, alcoholgebruik, lichaamsbeweging;
- overgewicht;
- hoge bloeddruk;
- artsen en verpleegkundigen werkzaam in de zorg;
- personen werkzaam in de gezondheids- en welzijnszorg;
- personen werkzaam in de gezondheidszorg;
- gediplomeerden mbo;
- afgestudeerde artsen en verpleegkundigen;
- uitgaven aan zorg.
Wijzigingen per 7 juli 2023:
De reeksen 'afgestudeerde artsen en verpleegkundigen' zijn vanaf 2016 vervangen voor op tientallen afgeronde cijfers.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
December 2024 verschijnen de op dat moment beschikbare meest recente cijfers.
Toelichting onderwerpen
- Geboorte, sterfte en levensverwachting
- Bruto geboortecijfer, het aantal levendgeborenen uit tienermoeders en oudere moeders, enkele doodsoorzaken, perinatale sterfte, levensverwachting en levensverwachting in als goed ervaren gezondheid.
- Enkele doodsoorzaken
- Overledenen naar enkele doodsoorzaken, per 10 duizend van de gemiddelde bevolking. Naast relatieve cijfers zijn voor wegverkeersongevallen en zelfdoding ook aantallen gegeven.
Doodsoorzaken zijn gecodeerd aan de hand van ICD-codes afkomstig uit de internationaal toegepaste International Statistical Classification of Diseases, 10e revisie.
De gemiddelde bevolking van leeftijd L in jaar t is als volgt berekend: ((Leeftijd (L) op 1 januari jaar t)+(leeftijd (L) op 1 januari jaar t+1))/2.
Het gemiddeld aantal 0-jarigen in jaar t is als volgt berekend: ((levendgeborenen in jaar t)+(0-jarigen op 1 januari jaar t+1))/2.- Ziekten van hart en vaatstelsel
- Ziekten van hart en vaatstelsel.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-10: I00-I99;
ICD-9: 390-459;
ICD-8: 390-458.
- Ziekten van de ademhalingsorganen
- Ziekten van de ademhalingsorganen.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-10: J00-J99;
ICD-9: 460-519;
ICD-8: 460-519.
- Ziekten van de spijsverteringsorganen
- Ziekten van de spijsverteringsorganen.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-10: K00-K93;
ICD-9: 520-579;
ICD-8: 520-577.
- Gezondheid en ziekte
- Ervaren gezondheid, contacten met de huisarts en ziekenhuisopnamen voor enkele diagnosen, ziekteverzuim
- Bij de eigen huisarts bekend met
- Personen die bij de eigen huisarts bekend zijn met genoemde diagnosen.
De diagnosen worden gecodeerd volgens de International Classification of Primary Care (ICPC-1).- Klachten of ziekten spijsverteringsorg.
- Symptomen, klachten en ziekten van de spijsverteringsorganen.
Deze groep omvat de ICPC-codes: D01-D29, D70-D99
- Klachten of ziekten hartvaatstelsel
- Symptomen, klachten en ziekten van het hartvaatstelsel.
Deze groep omvat de ICPC-codes: K01-K29, K70-K99
- Klachten of ziekten luchtwegen
- Symptomen, klachten en ziekten van de luchtwegen.
Deze groep omvat de ICPC-codes: R01-R29, R70-R99.
Tot deze groep behoort ook ICPC-code R83 (overige luchtweginfecties), waar nu ook SARS-CoV-2 (COVID19) en post-COVID-syndroom onder vallen. Door tussentijdse wijzigingen in het coderingsadvies en wijzigingen in het testbeleid en de rapportage van testuitslagen aan de huisarts zijn de gegevens in deze groep over de jaren 2020-2022 niet goed met elkaar te vergelijken.
- Klachten of ziekten urinewegen
- Symptomen, klachten en ziekten van de urinewegen.
Deze groep omvat de ICPC-codes: U01-U29, U70-U99
- Ziekenhuisopnamen: enkele diagnosen
- Het totaal aan klinische opnamen, dagopnamen en langdurige observaties zonder overnachting (vanaf 2015) in algemene, academische en twee categorale ziekenhuizen.
De diagnosen zijn tot 2013 geregistreerd volgens de 'International Classification of Diseases' versie 9 (ICD9-CM). Vanaf 2013 wordt de ICD-10 gebruikt.
De indeling van de diagnosen volgt de afbakening zoals gedefinieerd in de ISHMT (International Shortlist for Hospital Morbidity Tabulation), Er zijn kleine verschillen in de afbakening volgens ICD-9 (tot 2013) en ICD-10 (vanaf 2013).
De cijfers naar diagnose zijn gebaseerd op de hoofddiagnose die geregistreerd is bij elke ziekenhuisopname. De hoofddiagnose is de diagnose die bij ontslag wordt beschouwd als de voornaamste reden van opname in het ziekenhuis.
De aantallen opgenomen personen worden gepresenteerd per 10 000 personen in de bevolking in het betreffende kalenderjaar.- Ziekten van hart- en vaatstelsel
- Ziekten van het hart- en vaatstelsel.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-9: 390-434, 436-445, 447-459
ICD-10: I00-I99.
- Ziekten van ademhalingsstelsel
- Ziekten van het ademhalingsstelsel.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-9: 034.0, 460-519
ICD-10: J00-J99.
- Ziekten van spijsverteringsstelsel
- Ziekten van het spijsverteringsstelsel.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-9: 520-579
ICD-10: K00-K93.
- Zkt. van spieren, beenderen, bindweefsel
- Ziekten van spieren, beenderen en bindweefsel.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD-9: 099.3, 136.1, 279.4, 446, 710-739
ICD-10: M00-M99.
- Ziekten urogenitaal stelsel
- Ziekten van de urinewegen en geslachtsorganen.
Bijbehorende ICD-codes:
ICD9: 099.4, 580-598, 599.0-599.6, 599.8-599.9, 600-629, 788.0
ICD-10: N00-N99.
- Zorggebruik
- Verpleegduur bij klinische opname, verstrekte geneesmiddelen, aantal contacten met zorgverleners, AWBZ/Wlz-gefinancierde zorg inclusief aantal 80-plussers, jongeren met jeugdzorg
- Contacten zorgverleners
- Contacten met huisarts en fysio- of oefentherapeut in de 12 maanden voorafgaand aan de datum waarop de CBS-gezondheidsenquête is afgenomen.
Als gevolg van een nieuwe waarnemingsmethodiek en vragenlijst bij de Gezondheidsenquête hebben er in 2010 en 2014 trendbreuken plaatsgevonden.- Huisarts
- Contacten met de huisarts in Nederland:
- bezoeken op het spreekuur,
- visites van de huisarts,
- telefonische consulten,
- of anders contacten.
Contacten met een vervangende huisarts of met de huisartsenpost tellen hierbij ook mee. Contacten met de praktijkondersteuner en de praktijkverpleegkundige tellen niet mee.
In 2014 heeft als gevolg van een nieuwe waarnemingsmethodiek en vragenlijst bij de Gezondheidsenquête in deze variabele een trendbreuk plaatsgevonden.
- Fysiotherapeut of oefentherapeut
- Contacten met een therapeut voor fysiotherapie en/of oefentherapie.
Fysio- of oefentherapie tijdens ziekenhuis- of dagopname telt niet mee.
Tot en met 2009 hebben de cijfers alleen betrekking op contacten met de fysiotherapeut.
- Wlz/AWBZ-gefinancierde zorg
- Wlz/AWBZ-gefinancierde zorg met verblijf
- Personen van 80 jaar of ouder
- Het aantal inwoners met een leeftijd van 80 jaar of ouder op 1 januari van het verslagjaar, die ingeschreven staan in de Basisregistratie Personen (BRP).
- Personen met Wlz/AWBZ-zorg met verblijf
- Het aantal personen van 18 jaar of ouder dat ultimo verslagjaar (tweede vrijdag van november) zorg met verblijf heeft ontvangen waarvan de kosten ten laste van de Wlz (Wet langduige zorg) of AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) komen en waarvoor een eigen bijdrage betaald moet worden.
Zorg met verblijf omvat alle zorg in natura die ontvangen is in een instelling, waarvoor een eigen bijdrage betaald moet worden en waarvan de kosten voor rekening van Wlz/AWBZ komen. Ook logeeropvang in een instelling met de indicatie kort verblijf is opgenomen onder het gebruik van zorg met verblijf.
Personen onder de 18 jaar hoeven geen eigen bijdrage te betalen.
Zorg met verblijf wordt vanaf 2011 ingedeeld naar het type zorg dat men heeft ontvangen, uitgedrukt in zorgzwaartepakketten (zzp's).
Er zijn zzp's voor de sectoren Verpleging en Verzorging (VV), Gehandicaptenzorg (GHZ) en de langdurige Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ).- zzp Gehandicaptenzorg
- Personen met een zorgzwaartepakket (zzp) Gehandicaptenzorg.
Zorg voor personen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke handicap op basis van een zorgzwaartepakket/zorgprofiel (zzp) in de sector Gehandicaptenzorg (GHZ).
- Determinanten van gezondheid
- Determinanten van de gezondheid: alle factoren die de volksgezondheid beïnvloeden.
Informatie over rookgedrag, alcoholgebruik, lichamelijke activiteit, overgewicht en hoge bloeddruk, afkomstig van de CBS-Gezondheidsenquête.- Zwaar alcoholgebruik (12 jaar of ouder)
- % personen in de bevolking van 12 jaar of ouder dat zware drinker is. Voor de jaren tot en met 2011 geldt dat een zware drinker iemand is die minstens 1 keer per week 6 of meer glazen alcohol op één dag drinkt. Voor de jaren vanaf 2012 is de definitie voor vrouwen veranderd: een vrouw wordt als zware drinker geclassificeerd als zij minstens 1 keer per week 4 of meer glazen alcohol op 1 dag drinkt. Door deze wijziging in de definitie kunnen de cijfers tot en met 2011 niet zonder meer vergeleken worden met de cijfers vanaf 2012.
- Voldoet aan beweegrichtlijn (4+)
- Percentage personen van 4 jaar en ouder dat voldoet aan de beweegrichtlijn. Personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Jongeren van 4 tot en met 17 jaar dienen minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning te verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.
De beweegrichtlijn is eind 2017 opgesteld door de Gezondheidsraad. Deze nieuwe richtlijn vervangt de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, de fitnorm en de combinorm.