Overheid; financiële transacties en balans, marktwaarde 1990 - 2013
| Balansstanden en transacties | Sectoren | Perioden | Vorderingen Totaal vorderingen (mln euro) | Vorderingen Liquide middelen Totaal liquide middelen (mln euro) | Vorderingen Liquide middelen Chartaal geld (mln euro) | Vorderingen Liquide middelen Girale deposito's (mln euro) | Vorderingen Liquide middelen Spaartegoeden en overige deposito's (mln euro) | Vorderingen Verhandelbare waardepapieren Totaal verhandelbare waardepapieren (mln euro) | Vorderingen Verhandelbare waardepapieren Kortlopende waardepapieren (mln euro) | Vorderingen Verhandelbare waardepapieren Obligaties (mln euro) | Vorderingen Financiële derivaten (mln euro) | Vorderingen Leningen Totaal leningen (mln euro) | Vorderingen Leningen Kortlopende leningen (mln euro) | Vorderingen Leningen Langlopende leningen (mln euro) | Vorderingen Aandelen en overige deelnemingen Totaal aandelen en overige deelnemingen (mln euro) | Vorderingen Aandelen en overige deelnemingen Beursgenoteerde aandelen (mln euro) | Vorderingen Aandelen en overige deelnemingen Overige deelnemingen (mln euro) | Vorderingen Handelskredieten en transitorische p... (mln euro) | Schulden Totaal schulden (mln euro) | Schulden Chartaal geld (mln euro) | Schulden Verhandelbare waardepapieren Totaal verhandelbare waardepapieren (mln euro) | Schulden Verhandelbare waardepapieren Kortlopende waardepapieren (mln euro) | Schulden Verhandelbare waardepapieren Obligaties (mln euro) | Schulden Leningen Totaal leningen (mln euro) | Schulden Leningen Kortlopende leningen (mln euro) | Schulden Leningen Langlopende leningen (mln euro) | Schulden Handelskredieten, transitorische posten (mln euro) | Financieel vermogen (mln euro) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Beginbalans | Overheid | 2013* | 242.677 | 13.656 | 1 | 8.708 | 4.947 | 17.670 | 357 | 17.313 | 13.114 | 56.458 | 3.398 | 53.060 | 91.515 | 72 | 91.443 | 50.264 | 495.866 | 510 | 371.195 | 32.911 | 338.284 | 95.553 | 28.892 | 66.661 | 28.608 | -253.189 |
| Beginbalans | Centrale overheid | 2013* | 208.004 | 3.811 | 1 | 2.645 | 1.165 | 9.701 | 0 | 9.701 | 13.114 | 67.128 | 26.762 | 40.366 | 83.867 | 72 | 83.795 | 30.383 | 446.045 | 523 | 372.165 | 32.979 | 339.186 | 54.545 | 32.421 | 22.124 | 18.812 | -238.041 |
| Beginbalans | Rijk | 2013* | 203.413 | 229 | 0 | 229 | 0 | 9.689 | 0 | 9.689 | 13.114 | 68.483 | 27.461 | 41.022 | 83.764 | 0 | 83.764 | 28.134 | 441.187 | 523 | 372.185 | 32.979 | 339.206 | 54.224 | 33.837 | 20.387 | 14.255 | -237.774 |
| Beginbalans | Overige centrale overheid | 2013* | 9.059 | 3.582 | 1 | 2.416 | 1.165 | 124 | 0 | 124 | 0 | 2.813 | 2.540 | 273 | 103 | 72 | 31 | 2.437 | 9.326 | - | 92 | 0 | 92 | 4.489 | 1.823 | 2.666 | 4.745 | -267 |
| Beginbalans | Lokale overheid | 2013* | 62.876 | 9.755 | 13 | 6.029 | 3.713 | 9.352 | 425 | 8.927 | 0 | 17.104 | 4.060 | 13.044 | 7.648 | 0 | 7.648 | 19.017 | 66.998 | - | 413 | 0 | 413 | 53.444 | 8.547 | 44.897 | 13.141 | -4.122 |
| Beginbalans | Wettelijke sociale verzekeringsinst. | 2013* | 18.941 | 103 | 0 | 34 | 69 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8.162 | 8.152 | 10 | 0 | 0 | 0 | 10.676 | 29.967 | - | 0 | 0 | 0 | 23.500 | 23.500 | 0 | 6.467 | -11.026 |
| Financiële transacties | Overheid | 2013* | 264 | -2.568 | 0 | -1.228 | -1.340 | -6.347 | -357 | -5.990 | 403 | 5.044 | 1.045 | 3.999 | 3.353 | 0 | 3.353 | 379 | 15.024 | 0 | 16.688 | -6.851 | 23.539 | -5.313 | -5.354 | 41 | 3.649 | -14.760 |
| Financiële transacties | Centrale overheid | 2013* | 10.417 | 196 | 0 | 196 | 0 | -4.446 | 0 | -4.446 | 404 | 10.002 | 6.199 | 3.803 | 2.792 | 0 | 2.792 | 1.469 | 15.325 | 0 | 16.243 | -6.897 | 23.140 | -3.435 | -961 | -2.474 | 2.517 | -4.908 |
| Financiële transacties | Rijk | 2013* | 10.008 | 96 | 0 | 96 | 0 | -4.446 | 0 | -4.446 | 404 | 9.872 | 6.102 | 3.770 | 2.792 | 0 | 2.792 | 1.290 | 15.652 | 0 | 16.335 | -6.897 | 23.232 | -3.173 | -693 | -2.480 | 2.490 | -5.644 |
| Financiële transacties | Overige centrale overheid | 2013* | 141 | 100 | 0 | 100 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | -138 | -132 | -6 | 0 | 0 | 0 | 179 | -595 | - | -92 | 0 | -92 | -530 | -497 | -33 | 27 | 736 |
| Financiële transacties | Lokale overheid | 2013* | 284 | -2.764 | 0 | -1.424 | -1.340 | -2.308 | -403 | -1.905 | -1 | 5.926 | 5.730 | 196 | 561 | 0 | 561 | -1.130 | 2.178 | - | 38 | 0 | 38 | 2.552 | 37 | 2.515 | -412 | -1.894 |
| Financiële transacties | Wettelijke sociale verzekeringsinst. | 2013* | -1.151 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | -1.132 | -1.132 | 0 | 0 | 0 | 0 | -19 | 6.807 | - | 0 | 0 | 0 | 5.322 | 5.322 | 0 | 1.485 | -7.958 |
| Overige mutaties | Overheid | 2013* | -1.783 | 80 | 0 | 107 | -27 | -855 | 0 | -855 | -3.090 | 4.916 | 0 | 4.916 | -2.933 | 0 | -2.933 | 99 | -11.402 | 0 | -16.098 | 0 | -16.098 | 4.550 | 4.455 | 95 | 146 | 9.619 |
| Overige mutaties | Centrale overheid | 2013* | -2.236 | 165 | 0 | 107 | 58 | -862 | 0 | -862 | -3.091 | 4.313 | -243 | 4.556 | -2.928 | 0 | -2.928 | 167 | -10.942 | 0 | -16.134 | 0 | -16.134 | 4.466 | 4.147 | 319 | 726 | 8.706 |
| Overige mutaties | Rijk | 2013* | -6.896 | 0 | 0 | 0 | 0 | -862 | 0 | -862 | -3.091 | 0 | 0 | 0 | -2.930 | 0 | -2.930 | -13 | -16.473 | 0 | -16.138 | 0 | -16.138 | -232 | 0 | -232 | -103 | 9.577 |
| Overige mutaties | Overige centrale overheid | 2013* | 5.575 | 165 | 0 | 107 | 58 | -4 | 0 | -4 | 0 | 5.224 | 308 | 4.916 | 2 | 0 | 2 | 188 | 6.446 | - | 0 | 0 | 0 | 5.609 | 4.698 | 911 | 837 | -871 |
| Overige mutaties | Lokale overheid | 2013* | -515 | -85 | 0 | 0 | -85 | -50 | 0 | -50 | 1 | -308 | -308 | 0 | -5 | 0 | -5 | -68 | -1.428 | - | -21 | 0 | -21 | -827 | -243 | -584 | -580 | 913 |
| Overige mutaties | Wettelijke sociale verzekeringsinst. | 2013* | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Eindbalans | Overheid | 2013* | 241.158 | 11.168 | 1 | 7.587 | 3.580 | 10.468 | 0 | 10.468 | 10.427 | 66.418 | 4.443 | 61.975 | 91.935 | 72 | 91.863 | 50.742 | 499.488 | 510 | 371.785 | 26.060 | 345.725 | 94.790 | 27.993 | 66.797 | 32.403 | -258.330 |
| Eindbalans | Centrale overheid | 2013* | 216.185 | 4.172 | 1 | 2.948 | 1.223 | 4.393 | 0 | 4.393 | 10.427 | 81.443 | 32.718 | 48.725 | 83.731 | 72 | 83.659 | 32.019 | 450.428 | 523 | 372.274 | 26.082 | 346.192 | 55.576 | 35.607 | 19.969 | 22.055 | -234.243 |
| Eindbalans | Rijk | 2013* | 206.525 | 325 | 0 | 325 | 0 | 4.381 | 0 | 4.381 | 10.427 | 78.355 | 33.563 | 44.792 | 83.626 | 0 | 83.626 | 29.411 | 440.366 | 523 | 372.382 | 26.082 | 346.300 | 50.819 | 33.144 | 17.675 | 16.642 | -233.841 |
| Eindbalans | Overige centrale overheid | 2013* | 14.775 | 3.847 | 1 | 2.623 | 1.223 | 120 | 0 | 120 | 0 | 7.899 | 2.716 | 5.183 | 105 | 72 | 33 | 2.804 | 15.177 | - | 0 | 0 | 0 | 9.568 | 6.024 | 3.544 | 5.609 | -402 |
| Eindbalans | Lokale overheid | 2013* | 62.645 | 6.906 | 13 | 4.605 | 2.288 | 6.994 | 22 | 6.972 | 0 | 22.722 | 9.482 | 13.240 | 8.204 | 0 | 8.204 | 17.819 | 67.748 | - | 430 | 0 | 430 | 55.169 | 8.341 | 46.828 | 12.149 | -5.103 |
| Eindbalans | Wettelijke sociale verzekeringsinst. | 2013* | 17.790 | 103 | 0 | 34 | 69 | 0 | 0 | 0 | 0 | 7.030 | 7.020 | 10 | 0 | 0 | 0 | 10.657 | 36.774 | - | 0 | 0 | 0 | 28.822 | 28.822 | 0 | 7.952 | -18.984 |
| Bron: CBS. | ||||||||||||||||||||||||||||
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat gegevens over de balans van de overheid. Niet de volledige balans wordt getoond: de tabel is beperkt tot de financiële activa en passiva (de vorderingen en de schulden). Hiervan worden voor elke periode de begin- en eindstand en de mutaties weergegeven. De mutaties worden onderscheiden in financiële transacties en overige mutaties. Deze zijn een gevolg van afspraken tussen partijen (transacties) of hebben een andere oorzaak, zoals herwaarderingen of herclassificaties (overige mutaties).
De gegevens in deze tabel zijn geconsolideerd, dat wil zeggen dat onderlinge stromen worden geëlimineerd. Als gevolg daarvan tellen de schulden van de subsectoren niet op tot de totale schuld van de overheid. Schulden van bijvoorbeeld het rijk aan de sociale verzekeraars maken deel uit van de schulden van het rijk. Voor de schuld van de totale overheid tellen ze niet mee, het zijn immers schulden die de overheid heeft aan de overheid.
De gebruikte begrippen sluiten aan bij de Nationale rekeningen. De Nationale rekeningen zijn gebaseerd op de internationale definities van het Europees Systeem van Rekeningen (ESR 1995). Om de toegankelijkheid van de tabel te verhogen, worden in sommige gevallen gangbaardere omschrijvingen gebruikt in plaats van de termen uit de Nationale rekeningen. De betreffende Nationale rekeningen-term wordt dan in de toelichting vermeld. De gepresenteerde gegevens sluiten aan bij de publicaties over de Nationale rekeningen, respectievelijk de EMU-publicaties.
De financiële activa en passiva worden in deze tabel weergegeven tegen marktwaarde.
Gegevens beschikbaar vanaf:
Jaarcijfers van 1990 tot 2013, kwartaalscijfers van 2005 tot 2013.
Status van de cijfers:
De cijfers in deze tabel vanaf 1990 zijn definitief. De meest recente jaren hebben nog een (nader) voorlopig karakter. Aangezien deze tabel is stopgezet, worden de gegevens niet meer definitief gemaakt.
Wijzigingen per 25 juni 2014:
Geen, deze tabel is stopgezet.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Niet meer van toepassing.
Deze tabel wordt opgevolgd door Overheid; financiële transacties en balans, marktwaarde. Zie paragraaf 3.
Toelichting onderwerpen
- Vorderingen
- De financiële bezittingen, ofwel de financiële activa op de balans.
- Totaal vorderingen
- De financiële bezittingen, ofwel de financiële activa op de balans.
- Liquide middelen
- Alle bankbiljetten en munten in omloop, rekeningcourant tegoeden bij (buitenlandse) monetaire financiële instellingen en spaartegoeden. Dit begrip komt overeen met het ESR 1995 begrip chartaal geld en deposito's.
- Totaal liquide middelen
- Alle bankbiljetten en munten in omloop, rekeningcourant tegoeden bij (buitenlandse) monetaire financiële instellingen en spaartegoeden. Dit begrip komt overeen met het ESR 1995 begrip chartaal geld en deposito's.
- Chartaal geld
- Alle bankbiljetten en munten in omloop. Als schuld komt deze transactie uitsluitend voor bij de centrale overheid (muntuitgifte), de monetaire financiële instellingen (De Nederlandsche Bank, in omloop gebrachte bankbiljetten) en het buitenland (vreemde valuta). Het tegoed op de chippers en dergelijke maakt geen onderdeel uit van het chartale geld.
- Girale deposito's
- Alle rekeningcourant tegoeden (zowel in euro's als in vreemde valuta) bij banken, waarover door middel van cheques, overschrijving of op andere wijze (tegoed op chippers) onmiddellijk en volledig kan worden beschikt. Als schuld komt deze post uitsluitend voor bij de monetaire financiële instellingen en het buitenland.
- Spaartegoeden en overige deposito's
- Deze spaartegoeden omvatten alle tegoeden in euro's van particulieren bij banken in de vorm van gewone spaarrekeningen, termijnspaarrekeningen, premiespaarrekeningen en termijndeposito's. (Zeer) korte termijn leningen, zoals sell-buy-backs en daggeldleningen, waarbij de overheid een vordering heeft, worden hier ook toe gerekend.
- Verhandelbare waardepapieren
- Waardepapieren waarbij de houder recht heeft op een vaste of contractueel variabele vergoeding. Deze vergoeding wordt betaald in de vorm van couponbetalingen in geld of een vast bedrag op een afgesproken datum.
- Totaal verhandelbare waardepapieren
- Waardepapieren waarbij de houder recht heeft op een vaste of contractueel variabele vergoeding. Deze vergoeding wordt betaald in de vorm van couponbetalingen in geld of een vast bedrag op een afgesproken datum.
- Kortlopende waardepapieren
- Alle waardepapieren met een looptijd tot maximaal een jaar, waarvan de verkoopprijs van tevoren is vastgesteld. In deze prijs is meestal de door de schuldenaar te betalen rente al verrekend. De waardepapieren kunnen op of vanaf een bij uitgifte vastgestelde datum in geld worden omgezet. Deze transactie omvat schatkistpapier ten laste van zowel de Nederlandse overheid als van buitenlandse overheden, spaarbewijzen aan toonder en verhandelbare depositocertificaten, uitgegeven door ingezeten en niet-ingezeten banken.
- Obligaties
- Alle verhandelbare waardepapieren met een looptijd van minimaal een jaar. De waarde van deze waardepapieren wordt over het algemeen op de beurs bepaald, de rente wordt meestal door middel van coupons betaalbaar gesteld. Tot de obligaties horen ook pandbrieven, door banken geëmitteerde 'notes' en converteerbare obligaties (zolang deze niet in aandelen zijn omgezet).
- Financiële derivaten
- Beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van een ander goed, zoals aandelen of handelsgoederen zoals olie.
Het andere goed wordt in het jargon de onderliggende waarde genoemd. De voornaamste soorten derivaten zijn opties, futures, swaps en forwards. Men gebruikt financiële derivaten om risico's te verkleinen of om te speculeren.
- Leningen
- Onderhandse overeenkomsten tussen een geldgever en geldnemer met een oorspronkelijke looptijd van maximaal één jaar (kortlopend) en van meer dan één jaar (langlopend).
- Totaal leningen
- Onderhandse overeenkomsten tussen een geldgever en geldnemer met een oorspronkelijke looptijd van maximaal één jaar (kortlopend) en van meer dan één jaar (langlopend).
- Kortlopende leningen
- Alle kredieten waarvan de afgesproken looptijd doorgaans korter is dan een jaar, behalve deposito's. Hieronder vallen onder meer kortlopende leningen bij financiële instellingen, kortlopend consumptief krediet, rekeningcourant verhoudingen (uitgezonderd giraal geld), wissels en schuldbekentenissen.
- Langlopende leningen
- Alle kredieten met een afgesproken looptijd van minimaal een jaar, behalve deposito's. Het gaat hierbij met name om langlopende leningen op schuldbekentenissen (voornamelijk aangegaan bij institutionele beleggers), hypothecaire leningen en langlopend consumptief krediet.
- Aandelen en overige deelnemingen
- Alle vorderingen die een gehele of gedeeltelijke aanspraak verlenen op de eventuele winst en het eventuele nettovermogen bij liquidatie. Hiertoe wordt ook de waarde van de investeringen door de overheid in de overheidsbedrijven gerekend.
- Totaal aandelen en overige deelnemingen
- Alle vorderingen die een gehele of gedeeltelijke aanspraak verlenen op de eventuele winst en het eventuele nettovermogen bij liquidatie. Hiertoe wordt ook de waarde van de investeringen door de overheid in de overheidsbedrijven gerekend.
- Beursgenoteerde aandelen
- Vorderingen die eigendomsrechten op naamloze vennootschappen vertegenwoordigen en die verhandeld kunnen worden op de beurs.
- Overige deelnemingen
- Vorderingen die eigendomsrechten op vennootschappen vertegenwoordigen en die niet verhandeld kunnen worden op de beurs.
- Handelskredieten en transitorische p...
- Handelskredieten en transitorische posten.
De transacties in het rekeningenstelsel worden in de meeste gevallen geregistreerd op een moment dat niet samenvalt met het moment waarop ze financieel worden afgewikkeld. Uit dit tijdverschil vloeien vorderingen en schulden voort die onder deze transactie worden verantwoord. Zo worden verkopen geregistreerd op het moment van levering. Op dat moment ontstaat een vordering van de leverancier op de afnemer (leverancierskrediet) die pas teniet wordt gedaan op het moment dat de afnemer tot betaling overgaat. Andere componenten van deze transactie zijn: vooruitbetalingen op leveringen (afnemerskrediet) en te betalen of te ontvangen lonen, rente en premies.
- Schulden
- De financiële verplichtingen, ofwel de financiële passiva op de balans.
- Totaal schulden
- De financiële verplichtingen, ofwel de financiële passiva op de balans.
- Chartaal geld
- Contant geld.
Alle bankbiljetten en munten in omloop. Als schuld komt deze transactie uitsluitend voor bij de centrale overheid (muntuitgifte), de monetaire financiële instellingen (De Nederlandsche Bank, in omloop gebrachte bankbiljetten) en het buitenland (vreemde valuta). Het tegoed op de chippers en dergelijke maakt geen onderdeel uit van het chartale geld, zoals het contante geld in economische termen wordt genoemd.
- Verhandelbare waardepapieren
- Waardepapieren waarbij de houder recht heeft op een vaste of contractueel variabele vergoeding. Deze vergoeding wordt betaald in de vorm van couponbetalingen in geld of een vast bedrag op een afgesproken datum.
- Totaal verhandelbare waardepapieren
- Waardepapieren waarbij de houder recht heeft op een vaste of contractueel variabele vergoeding. Deze vergoeding wordt betaald in de vorm van couponbetalingen in geld of een vast bedrag op een afgesproken datum.
- Kortlopende waardepapieren
- Alle waardepapieren met een looptijd tot maximaal een jaar, waarvan de verkoopprijs van tevoren is vastgesteld. In deze prijs is meestal de door de schuldenaar te betalen rente al verrekend. De waardepapieren kunnen op of vanaf een bij uitgifte vastgestelde datum in geld worden omgezet. Deze transactie omvat schatkistpapier ten laste van zowel de Nederlandse overheid als van buitenlandse overheden, spaarbewijzen aan toonder en verhandelbare depositocertificaten, uitgegeven door ingezeten en niet-ingezeten banken.
- Obligaties
- Alle verhandelbare waardepapieren met een looptijd van minimaal een jaar. De waarde van deze waardepapieren wordt over het algemeen op de beurs bepaald, de rente wordt meestal door middel van coupons betaalbaar gesteld. Tot de obligaties horen ook pandbrieven, door banken geëmitteerde 'notes' en converteerbare obligaties (zolang deze niet in aandelen zijn omgezet).
- Leningen
- Onderhandse overeenkomsten tussen een geldgever en geldnemer met een oorspronkelijke looptijd van maximaal één jaar (kortlopend) en van meer dan één jaar (langlopend).
- Totaal leningen
- Onderhandse overeenkomsten tussen een geldgever en geldnemer met een oorspronkelijke looptijd van maximaal één jaar (kortlopend) en van meer dan één jaar (langlopend).
- Kortlopende leningen
- Alle kredieten waarvan de afgesproken looptijd doorgaans korter is dan een jaar, behalve deposito's. Hieronder vallen onder meer kortlopende leningen bij financiële instellingen, kortlopend consumptief krediet, rekeningcourant verhoudingen (uitgezonderd giraal geld), wissels en schuldbekentenissen. (Zeer) korte termijn leningen, zoals buy-sell-backs en daggeldleningen, waarbij de overheid een schuld heeft, worden hier ook toe gerekend.
- Langlopende leningen
- Alle kredieten met een afgesproken looptijd van minimaal een jaar, behalve deposito's. Het gaat hierbij met name om langlopende leningen op schuldbekentenissen (voornamelijk aangegaan bij institutionele beleggers), hypothecaire leningen en langlopend consumptief krediet.
- Handelskredieten, transitorische posten
- Handelskredieten en transitorische posten.
De transacties in het rekeningenstelsel worden in de meeste gevallen geregistreerd op een moment dat niet samenvalt met het moment waarop ze financieel worden afgewikkeld. Uit dit tijdverschil vloeien vorderingen en schulden voort die onder deze transactie worden verantwoord. Zo worden verkopen geregistreerd op het moment van levering. Op dat moment ontstaat een vordering van de leverancier op de afnemer (leverancierskrediet) die pas teniet wordt gedaan op het moment dat de afnemer tot betaling overgaat. Andere componenten van deze transactie zijn: vooruitbetalingen op leveringen (afnemerskrediet) en te betalen of te ontvangen lonen, rente en premies.
- Financieel vermogen
- Het saldo van de vorderingen en de schulden.
Het financieel vermogen toont per saldo (de verandering in) de financiële verhouding van een sector met de andere sectoren en het buitenland.