Gezonde levensverwachting; vanaf 1981

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Levensverwachting (LV)

Het aantal jaren dat iemand van een geselecteerde leeftijd naar verwachting nog te leven heeft onder de veronderstelling dat de sterftekansen in de toekomst niet zullen veranderen.

LV in als goed ervaren gezondheid

Voor het berekenen van levensverwachting in als goed ervaren gezondheid is het aantal 'gezonde' jaren bepaald op basis van een vraag naar de ervaren gezondheid. In de loop der jaren is de vraag naar de ervaren gezondheid op twee (vrijwel identieke) manieren gesteld, namelijk:
1. Hoe is over het algemeen uw gezondheid?
2. Hoe is over het algemeen uw gezondheidstoestand?
Mensen die deze vraag beantwoorden met 'goed' of 'zeer goed' worden gezond genoemd.
De cijfers over de jaren 1981 tot en met 1982 zijn gerepareerde cijfers.
In de tabeltoelichting is meer uitleg over deze reparatie te vinden. Ook zijn daar verwijzingen naar methodologische beschrijvingen opgenomen.

LV zonder lichamelijke beperkingen

Levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen.
Voor het berekenen van levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen zijn gegevens gebruikt over beperkingen in horen, zien en bewegen.
Het gaat daarbij om de volgende zeven vragen uit de Gezondheidsenquête:
-Kunt u een gesprek volgen in een groep van 3 of meer personen (zo nodig met hoorapparaat)?
-Kunt u met één andere persoon een gesprek voeren (zo nodig met hoorapparaat)?
-Zijn uw ogen goed genoeg om de kleine letters in de krant te kunnen lezen (zo nodig met bril of contactlenzen)?
-Kunt u op een afstand van 4 meter het gezicht van iemand herkennen (zo nodig met bril of contactlenzen)?
-Kunt u een voorwerp van 5 kilo, bijvoorbeeld een volle boodschappentas,
10 meter dragen?
-Kunt u als u staat, bukken en iets van de grond oppakken?
-Kunt u 400 meter aan een stuk lopen zonder stil te staan (zo nodig met stok)?
Deze vragen kennen de volgende antwoordcategorieën:
-ja, zonder moeite
-ja, met enige moeite
-ja, met grote moeite
-nee, dat kan ik niet
Voor de levensverwachting zonder ernstige lichamelijke beperkingen geldt dat respondenten die op minimaal 1 vraag antwoorden met 'nee, dat kan ik niet' worden gezien als lichamelijk beperkt.
Voor de levensverwachting zonder matige en ernstige lichamelijke beperkingen geldt dat respondenten die op minimaal 1 vraag antwoorden met 'nee, dat kan ik niet' of 'ja, met grote moeite' worden gezien als lichamelijk beperkt.
Voor de levensverwachting zonder lichte, matige en ernstige lichamelijke beperkingen geldt dat respondenten die op minimaal 1 vraag antwoorden met 'nee, dat kan ik niet', 'ja, met grote moeite' of 'ja, met enige moeite' worden gezien als lichamelijk beperkt.
In de jaren 1986-1988 werd een gelaagde opbouw van de vragen gebruikt.
Voordat een respondent bij de specifieke vragen over beperkingen terecht kwam, werden eerst enkele algemene vragen gesteld.
De cijfers over de jaren 1983 tot en met 1988 zijn gerepareerde cijfers.
In de tabeltoelichting is meer uitleg over deze reparatie te vinden. Ook zijn daar verwijzingen naar methodologische beschrijvingen opgenomen.
De vragen over beperkingen zijn alleen gesteld aan personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen is daarom aangenomen dat deze beperkingen niet voorkomen bij personen jonger dan 12 jaar.

LV zonder matige en ernstige beperking

LV zonder chronische ziektes

Voor het berekenen van levensverwachting zonder chronische ziektes is een aantal ziektes geselecteerd waarvan bekend is dat ze tot de dood kunnen leiden of dat ze een belangrijke invloed hebben op de kwaliteit van leven.
Het gaat om de volgende (clusters van) aandoeningen:
1. Astma, chronische bronchitis
2. Hartafwijking
3. Beroerte
4. Hoge bloeddruk
5. Maag-darm stoornissen
6. Suikerziekte
7. Rugaandoening
8. Reumatische/gewrichts- aandoeningen
9. Migraine
10. Kanker
Mensen worden als niet chronisch ziek beschouwd wanneer zij geen van deze ziektes zeggen te hebben of te hebben gehad in de afgelopen 12 maanden.
De vragen over chronische ziektes zijn gesteld aan personen van 0 jaar of ouder. Uitzonderingen hierop zijn de vragen naar hartaandoeningen en/of hartinfarct, beroerte, hoge bloeddruk en gewrichtsslijtage, die uitsluitend zijn nagevraagd bij personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting zonder chronische ziektes is daarom aangenomen dat deze ziektes niet voorkomen bij personen jonger dan 12 jaar.
In de loop der jaren is er gevarieerd met de definitie van chronische ziektes en de manier van vraagstelling.
De cijfers over de jaren 1981 tot en met 2000 zijn gerepareerde cijfers.
In de tabeltoelichting is meer uitleg over deze reparatie te vinden. Ook zijn daar verwijzingen naar methodologische beschrijvingen opgenomen.

LV zonder chronische ziektes

Voor het berekenen van levensverwachting zonder chronische ziektes is een aantal ziektes geselecteerd waarvan bekend is dat ze tot de dood kunnen leiden of dat ze een belangrijke invloed hebben op de kwaliteit van leven.
Het gaat om de volgende (clusters van) aandoeningen:
1. Astma, chronische bronchitis
2. Hartafwijking
3. Beroerte
4. Hoge bloeddruk
5. Maag-darm stoornissen
6. Suikerziekte
7. Rugaandoening
8. Reumatische/gewrichts- aandoeningen
9. Migraine
10. Kanker
Mensen worden als niet chronisch ziek beschouwd wanneer zij geen van deze ziektes zeggen te hebben of te hebben gehad in de afgelopen 12 maanden.
De vragen over chronische ziektes zijn gesteld aan personen van 0 jaar of ouder. Uitzonderingen hierop zijn de vragen naar hartaandoeningen en/of hartinfarct, beroerte, hoge bloeddruk en gewrichtsslijtage, die uitsluitend zijn nagevraagd bij personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting zonder chronische ziektes is daarom aangenomen dat deze ziektes niet voorkomen bij personen jonger dan 12 jaar.
In de loop der jaren is er gevarieerd met de definitie van chronische ziektes en de manier van vraagstelling.
De cijfers over de jaren 1981 tot en met 2000 zijn gerepareerde cijfers.
In de tabeltoelichting is meer uitleg over deze reparatie te vinden. Ook zijn daar verwijzingen naar methodologische beschrijvingen opgenomen.

LV zonder psychische klachten (MHI-5)

De levensverwachting zonder psychische klachten is het aantal jaren dat een persoon van een bepaalde leeftijd naar verwachting (nog) zal leven zonder psychische klachten. Cijfers over deze variant van gezonde levensverwachting worden vanaf statistiekjaar 2024 niet meer gegeven.
Als maat voor het hebben van psychische klachten is tot en met 2023 gebruik gemaakt van de Mental Health Inventory (MHI-5). De MHI-5 meet de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking. Dit wordt bepaald door de balans tussen de mate van positieve en negatieve gevoelens. De MHI-5 bevat de volgende vragen:
1. Voelde u zich erg zenuwachtig?
2. Zat u zo erg in de put dat niets u kon opvrolijken?
3. Voelde u zich kalm en rustig?
4. Voelde u zich neerslachtig en somber?
5. Voelde u zich gelukkig?
Bij deze vragen wordt een referentieperiode van 4 weken gehanteerd
De antwoordmogelijkheden bevatten de categorieën 'voortdurend',
'meestal', 'vaak', 'soms', 'zelden' en 'nooit'. Bij de positief geformuleerde vragen (vraag 3 en 5) zijn voor de categorieën in volgorde de waarden 5, 4, 3, 2, 1, en 0 toegekend. Bij de negatief geformuleerde vragen (vraag 1, 2 en 4) zijn precies de omgekeerde waarden toegekend.
Vervolgens zijn per persoon de somscores berekend en zijn deze vermenigvuldigd met 4, zodat de minimale somscore van een persoon 0 (zeer ongezond)en de maximale score 100 (perfect gezond) kan bedragen.
Een score van 60 of meer betekent dat een respondent geen psychische klachten heeft. Een score van minder dan 60 betekent dat iemand wel psychische klachten heeft.
Deze vragen maken deel uit van de Gezondheidsenquête van het CBS.
De vragen over psychische klachten zijn alleen gesteld aan personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van de levensverwachting zonder psychische klachten is aangenomen dat de prevalentie van psychische klachten van personen jonger dan 12 jaar gelijk is aan die van de aangrenzende leeftijdscategorie.
Tot 2023 werd, in plaats van ‘levensverwachting zonder psychische klachten’, de term ‘levensverwachting in goede geestelijke gezondheid’ gebruikt.
Onderzoekers van het Trimbos-instituut hebben in 2024 een herijking van de MHI uitgevoerd en daarbij vastgesteld dat het afkappunt van 60 zoals eerder gebruikt, om een aantal redenen niet langer voldeed. Ook is vastgesteld dat de indicator ‘psychische klachten’ beter plaats kan maken voor de indicator ‘angst- of depressiegevoelens’, waarbij een MHI-somscore van 76 of lager bepalend is voor het hebben van die gevoelens. Met ingang van 10 september 2024 vervangt de indicator “angst- of depressiegevoelens in de afgelopen 4 weken” daarom de indicator “psychische klachten in de afgelopen 4 weken”. Meer informatie over herijking van de MHI is te vinden in een factsheet van het Trimbos-Instituut (zie tabeltoelichting). De variabele ‘Psychische klachten, afgelopen 4 weken’ zal daarom niet meer worden aangevuld vanaf 2024. Daardoor zal ook de indicator over levensverwachting zonder psychische klachten vanaf statistiekjaar 2024 niet meer worden aangevuld. Het CBS zal op basis van de variabele “Angst- of depressiegevoelens in de afgelopen 4 weken’’ geen gezonde levensverwachting berekenen.

LV zonder GALI-beperkingen

GALI staat voor Global Activity Limitations Indicator. De levensverwachting zonder GALI-beperkingen is de variant van gezonde levensverwachting die Eurostat bestempelt als ‘Healthy Life Years’. Dat officiële Europese cijfer over Healthy Life Years is gebaseerd op data uit de European Survey on Income and Living Conditions (EU-SILC) en kan daardoor afwijken van de cijfers over levensverwachting zonder GALI-beperkingen, zoals die in deze tabel gepresenteerd worden. De cijfers in deze tabel zijn gebaseerd op de Gezondheidsenquête.
Voor het berekenen van levensverwachting zonder GALI-beperkingen zijn de antwoorden op de volgende vragen uit de Gezondheidsenquête 2014 gebruikt:
-In welke mate bent u (is uw kind) vanwege problemen met uw (zijn of haar) gezondheid beperkt in activiteiten die mensen gewoonlijk doen?
-Duurt deze beperking reeds een half jaar of langer.
Met ingang van de Gezondheidsenquête 2015 wordt de volgende vraag gebruikt:
-In welke mate bent u (is uw kind) vanwege problemen met uw (zijn of haar) gezondheid sinds 6 maanden of langer beperkt in activiteiten die mensen (kinderen) gewoonlijk doen?
Met als antwoordcategorieën:
-Ernstig beperkt
-Wel beperkt, maar niet ernstig
-Helemaal niet beperkt
Voor de levensverwachting zonder GALI beperkingen geldt dat respondenten die antwoorden met 'ernstig beperkt’ of met ‘wel beperkt, maar niet ernstig’ worden gezien als beperkt.
Voor de levensverwachting zonder ernstige GALI beperkingen geldt dat respondenten die antwoorden met 'ernstig beperkt’ worden gezien als beperkt.
De vragen over GALI-beperkingen zijn alleen gesteld aan personen van 2 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting GALI-beperkingen is daarom aangenomen dat deze beperkingen niet voorkomen bij kinderen van 0 en 1 jaar.

LV zonder GALI-beperkingen