Mineralen op landbouwgrond (bodembalansen) 1990-2014

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Aanvoer mineralen naar bodem

Aanvoer van mineralen door de sector landbouw met dierlijke mest, kunstmest en overige meststoffen.

Dierlijke mest

Mest van rundvee, varkens, pluimvee, paarden en pony's, schapen en geiten, konijnen en pelsdieren.

Totaal excretie

Uitscheiding van dierlijke mest.

Ammoniakvervluchtiging

De hoeveelheid stikstof die terechtkomt in de lucht doordat er uit dierlijke mest ammoniak (NH3) vrijkomt.

Totaal vervluchtiging

De totale hoeveelheid stikstof die via ammoniakvervluchtiging uit dierlijke mest terechtkomt in de lucht.

Stal, mestopslag en beweiding

De totale hoeveelheid stikstof die uit mest in een stal, uit opslag van mest en uit mest van dieren die buiten lopen via ammoniakvervluchtiging terechtkomt in de lucht.

Aanwending

De hoeveelheid stikstof die via ammoniakvervluchtiging terechtkomt in de lucht bij het uitrijden van dierlijke mest op landbouwgrond.

Overige stikstofvervluchtiging

De hoeveelheid stikstof die in de lucht terechtkomt door vervluchtiging anders dan ammoniakvervluchtiging: in de vorm van distikstofoxide (N2O), stikstofgas (N2) en stikstofoxiden (NOx) bij bewaring van mest in stallen en mestopslagen.

Netto export dierlijke mest

Afvoer van mineralen naar andere sectoren dan de landbouw, maar ook naar het buitenland. De cijfers zijn inclusief de mineralen uit de verwerking van mest die buiten de landbouw worden afgezet.

Aanvoer dierlijke mest naar bodem

Netto aanvoer van mineralen uit dierlijke mest naar de bodem.
Cijfers 1998 en 1999 hebben betrekking op de aanvoer van dierlijke mest naar de bodem na verrekening met de hoeveelheid in mest die door het natte jaar van 1998 pas in 1999 is aangewend (14 mln kg N, 3 mln kg P, 10 mln kg K).

Kunstmest

Stikstofmeststoffen, fosforzuurmeststoffen en kalimeststoffen.

Totaal kunstmest

Ammoniakvervluchtiging

De hoeveelheid stikstof die verdwijnt in de lucht doordat er uit kunstmest ammoniak (NH3) vrijkomt.

Aanvoer kunstmest naar bodem

Netto aanvoer van mineralen uit kunstmest naar de bodem.

Overige mineralen aanvoer naar bodem

Totaal overige aanvoer

Deze post omvat de aanvoer van mineralen naar de bodem die niet uit dierlijke mest of kunstmest afkomstig zijn.
Een deel van de mineralen uit landbouwgewassen komt weer terecht in de bodem. Dit gebeurt in de vorm van compost, via zaai- en pootgoed, of door verliezen naar de bodem bij bewaring en conservering van gewassen (snijmaïs en gras).
Behalve deze retourstromen uit gewassen zijn in deze post ook de mineralen inbegrepen die via zuiveringsslib, bestrijdingsmiddelen en stikstofbinding naar de bodem worden aangevoerd.

Retourstroom uit gewassen

Totaal retourstroom

De hoeveelheid mineralen die via schuimaarde, compost, zaai- en pootgoed, en door conservering van gewassen in de bodem terugkomt.

Schuimaarde

De hoeveelheid mineralen die in de bodem terechtkomt als gevolg van het gebruik van schuimaarde. Dit is een kalkmeststof die vrijkomt als afvalproduct bij de suikerproductie uit suikerbieten.

Compost (excl. GFT-compost)

De hoeveelheid mineralen die terechtkomt in de bodem als gevolg van het gebruik van compost gemaakt van plantaardige resten van landbouwgewassen.

Champost

De hoeveelheid mineralen die in de bodem terechtkomt als gevolg van het gebruik van champost. Dit is afgewerkte champignonmest (de compost waarop de champignon is gegroeid) die na de teelt van champignons als meststof wordt gebruikt in diverse sectoren van de akker- en tuinbouw. Sinds 1 januari 2006 wordt champost volgens het Nieuwe Mestbeleid beschouwd als dierlijke mest, en worden de cijfers hierover niet meer als aparte post vermeld.

Zaai- en pootgoed

De hoeveelheid mineralen die terechtkomt in de bodem door het zaaien van granen, maïs en peulvruchten, en door het poten van aardappelen.

Conserveringsverlies

De hoeveelheid mineralen die verloren is gegaan tijdens bewaring en conservering van snijmaïs (snijmaïskuil) en gras (hooi en kuilgras). Voor fosfor en kalium wordt aangenomen dat de verliezen direct of indirect via kuilsap weer aan de bodemvoorraad worden toegevoegd. Ook voor de uitgespoelde stikstof zal dit het geval zijn; de vervluchtigde stikstof gaat echter de lucht in en zal grotendeels verloren zijn voor de landbouw.
Bij fosfor en kalium zijn de verliezen naar de bodem al in mindering gebracht bij de afvoer via het gewas, zodat in deze post alleen het stikstofverlies naar de bodem wordt meegenomen als aanvoerpost.

Overige bronnen

Totaal overige bronnen

Zuiveringsslib

De hoeveelheid mineralen die terechtkomt in de bodem doordat zuiveringsslib wordt gebruikt in de landbouw als meststof.

Bestrijdingsmiddelen

De hoeveelheid mineralen die in de bodem terechtkomt als gevolg van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw.

Biologische stikstofbinding

De hoeveelheid stikstof die door bacteriën die stikstof uit de lucht binden, wordt aangevoerd naar de bodem.

GFT-compost

De hoeveelheid mineralen die terechtkomt in de bodem als gevolg van het gebruik van compost gemaakt uit groente-, fruit- en tuinafval van huishoudens.

Subtotaal aanvoer naar bodem

De som van de aanvoer van mineralen uit dierlijke mest, kunstmest en overige aanvoer.
De aanvoer van mineralen via neerslag is in een aparte post 'Depositie' opgenomen.

Afvoer mineralen met gewassen

Afvoer van mineralen doordat akkerbouwgewassen, graslandgewassen en tuinbouwgewassen mineralen opnemen bij de groei en ontwikkeling.

Totaal afvoer gewassen

Akkerbouwgewassen

Totaal akkerbouwgewassen

Snijmaïs

Tarwe

Aardappelen

Suikerbieten

Overige akkerbouwgewassen

Zoals overige granen en maïs, peulvruchten, voederbieten en zaaiuien.

Graslandgewassen

Totaal graslandgewassen

Hooi

Kuilgras

Weidegras

Tuinbouwgewassen

Totaal tuinbouwgewassen

Groente en fruit

Overige tuinbouwgewassen

Bloembollen en knollen, vaste planten, bloem- en boomkwekerijgewassen.

Emissie naar bodem en water

Subtotaal aanvoer van mineralen naar de bodem minus totaal afvoer van mineralen uit de bodem door het telen van gewassen.
Een deel van de aanvoer naar de bodem belast via directe en indirecte emissie (meemesten van sloten, lozingen vanuit de glastuinbouw, en erfafspoeling) en uit- en afspoeling ook het water.

Depositie (neerslag)

Aanvoer van mineralen naar de bodem doordat mineralen die in de lucht aanwezig zijn via neerslag op de grond terechtkomen.

Totaal depositie

Bijdrage van de landbouw

Het aandeel van de depositie op landbouwgrond veroorzaakt door bronnen afkomstig uit de landbouw.

Bijdrage van niet-landbouw

Het aandeel van de depositie op landbouwgrond veroorzaakt door bronnen buiten de sector landbouw inclusief de bijdrage van het buitenland.

Bruto belasting

De totale hoeveelheid mineralen die wordt aangevoerd door de sector landbouw, uit dierlijke mest, kunstmest en overige bronnen en ook als gevolg van depositie.
Subtotaal aanvoer naar bodem plus Depositie.

Netto belasting

De totale hoeveelheid mineralen die na de oogst van gewassen achterblijft in de landbouwbodem en in het grond- en oppervlaktewater.
Emissie naar bodem en water plus Depositie.

Totaal netto belasting

Emissie naar water

Deze post betreft de directe en indirecte emissie van mineralen in water door meemesten van sloten, lozingen vanuit de glastuinbouw, en erfafspoeling.

Uit- en afspoeling

Het doorsijpelen of afspoelen van mineralen die in de landbouwbodem zitten, naar grondwater en/of oppervlaktewater.

Accumulatie en afvoer denitrificatie

Het verschil tussen totaal aanvoer van mineralen naar landbouwgrond en totaal afvoer van mineralen uit landbouwgrond. Bij stikstof vindt in de bodem nog denitrificatie plaats (afbraak van nitraat (NO3) tot stikstofgas (N2) en lachgas (N2O)) waardoor er minder stikstof achterblijft in de bodem.

Totaal accumulatie en afvoer denitrif.

Afvoer van N2O door denitrificatie

De hoeveelheid stikstof die in de vorm van lachgas (N2O) naar de lucht verdwijnt als gevolg van afbraak van nitraat door bacteriën.

Afvoer van overige N door denitrificatie

De hoeveelheid stikstof (in met name stikstofgas (N2)) die naar de lucht verdwijnt als gevolg van afbraak van nitraat door bacteriën.
Geen cijfers bekend.

Accumulatie in de bodem

Ophoping van mineralen in de bodem.

Netto N-verlies door vervluchtiging

Totale stikstofvervluchtiging (uit mest en bij conservering van gewassen) gecorrigeerd met de hoeveelheid stikstof die door neerslag weer terugkeert naar de landbouwbodem.

Overschot landbouwgrond

Het totaal verlies aan mineralen op landbouwgrond (door toepassen van meststoffen in de Nederlandse landbouw en als gevolg van neerslag) na opname door de gewassen.
Dit is de som van 'Totaal netto belasting' en 'Netto N-verlies door vervluchtiging'. Aangegeven als 'overschot-2' in de CBS-statistiek 'Mineralen in de landbouw'.