Multinationale bedrijven en lokale werknemers

Hoge lonen, geavanceerde technologie en productiviteit in multinationale ondernemingen (MNE's) inspireren beleidsmakers in Nederland en wereldwijd om deze bedrijven naar hun lokale economieën te trekken. Hoewel de productiviteitseffecten van MNE's goed gedocumenteerd zijn, weten we minder over hun daadwerkelijke impact op individuele werknemers. Dat terwijl werkgelegenheid een voornaamste reden is om MNE's aan te trekken. Dit proefschrift omvat drie onafhankelijke studies die de impact van werkgelegenheid bij MNE's op de lonen en carrièrepaden van lokale werknemers beoordelen. De analyses zijn gebaseerd op gedetailleerde gekoppelde werkgever-werknemer gegevens uit Nederland.

In Hoofdstuk 2 onderzoek ik de factoren achter de loonkloof die ontstaat wanneer een binnenlands bedrijf wordt overgenomen door een buitenlandse MNE. Ik introduceer een nieuwe methode om deze loonkloof uiteen te zetten in bijdragen van i) het bedrijf, zoals verhoogde productiviteit, en ii) van veranderingen in de samenstelling van het personeel. Mijn bevindingen wijzen uit dat vooral veranderingen op bedrijfsniveau de belangrijkste factor vormen voor de loonstijgingen na de overname. Dit suggereert dat buitenlands verworven bedrijven de lonen van werknemers actief verhogen, en dat dit effect verder gaat dan slechts een verandering in de samenstelling van het personeel. Deze veranderingen zijn gunstig voor lokale werknemers, aangezien dezelfde werknemer een hoger loon ontvangt bij een overgenomen bedrijf dan bij een niet-overgenomen bedrijf.

Hoofdstuk 3 bestudeert de carrière-uitkomsten van werknemers bij MNE's. Door de carrièrepaden van alle afgestudeerden in Nederland die toetreden tot de arbeidsmarkt te volgen, toon ik aan dat werknemers aanzienlijke loonpremies opbouwen tijdens hun dienstverband bij een MNE. Deze loonpremies zijn overdraagbaar naar andere werkgevers en nemen toe met eerdere MNE-ervaring. De loonpremies verklaren de divergerende loonpatronen tussen carrières bij MNE's en binnenlandse bedrijven, aangezien beide soorten bedrijven werknemers met vergelijkbaar aanvangsloonpotentieel aannemen. Het dienstverband bij een MNE verbetert het verdienpotentieel van een werknemer binnen de MNE en bij andere bedrijven, wat suggereert dat ervaring bij een MNE werknemers in staat stelt om menselijk kapitaal op te bouwen of kwaliteit te signaleren.

Daarnaast introduceert dit hoofdstuk ook een model waarin MNE's hun waarde voor carrières benutten om de productiviteit te verhogen. In overeenstemming met dit model werven MNE's meer junior personeel, bieden zij lagere aanvangslonen en hanteren zij strengere selectiecriteria voor hogere posities dan binnenlandse bedrijven. Bovendien verklaren de loonpremies bijna het gehele productiviteitsvoordeel van MNE's dat zich vertaalt in betere betaling van werknemers.

Hoofdstuk 4 richt zich op de impact van automatisering op lonen en baanafscheidingen binnen MNE's en binnenlandse bedrijven. Automatisering bij binnenlandse bedrijven leidt typisch tot loonverlagingen en tot weinig ontslagen, voornamelijk bij laaggeschoolde werknemers. Daarentegen leidt automatisering bij MNE's juist niet alleen tot aanzienlijke ontslagen, maar ook tot loonstijgingen voor de overgebleven werknemers. Bij MNE's zijn loonstijgingen geconcentreerd onder hooggeschoolde werknemers, zoals managers en degenen met een technische opleiding. Echter, alle soorten werknemers ervaren een verhoogd ontslagrisico, wat wijst op significante organisatorische veranderingen binnen MNE's na automatisering.

Over het geheel genomen toont dit proefschrift aan dat werkgelegenheid bij MNE's weliswaar de lokale lonen verhoogt en vaardigheidsontwikkeling bevordert, maar ook grotere baaninstabiliteit en loonongelijkheid introduceert.

Rösch, M.A. (2024). Multinational firms and local workers. Dissertation, Erasmus University Rotterdam.