Participatie in context: Contextuele en individuele determinanten van politieke participatie in Europa en Nederland

Door vergelijkbare vormen van politieke participatie (conventioneel en onconventioneel) over verschillende contexten te bestuderen, longitudinaal in Europa, crossnationaal vergelijkend in Europa, longitudinaal in Nederland in tijden van de economische crisis, en op het niveau van de micro-context in Nederland, laten we telkens zien dat er een cumulatief patroon is in het deelnemen aan politieke activiteiten. Mensen die participeren in moeilijkere, meer tijdrovende, politieke acties doen ook mee aan makkelijkere, minder tijdrovende politieke acties. Bovendien is dit patroon vergelijkbaar binnen landen over de tijd in Europa en, op enkele uitzonderingen na, vergelijkbaar tussen landen in Europa. Dit pleit voor een erkenning van dit cumulatieve patroon in vervolgonderzoek in plaats van het bestuderen van geïsoleerde politieke activiteiten zoals het meedoen aan demonstraties of het lid worden van politieke partijen.

De longitudinale vergelijkingen in Europa en Nederland laten zien dat er over de tijd weinig veranderingen plaatsvinden in het niveau van politieke participatie. Verder laten we zien dat individuele kenmerken een groter effect hebben op politieke participatie dan contextuele kenmerken. De verschillen in politieke participatie over de tijd in Europa zijn zeer gering. De verschillen tussen landen in het niveau van politieke participatie zijn echter substantieel. Vooral onder hoog opgeleiden stimuleert een grotere welvaart van een land de onconventionele politieke participatie.

De invloed van het opleidingsniveau op politieke participatie neemt af in open politieke systemen. In open politieke systemen, in meer welvarende landen, als ook in landen met omvangrijkere sociale zekerheidsstelsels wordt vaker gestemd, maar is er geen directe relatie tussen deze contextuele determinanten en andere vormen van conventionele politieke participatie. Stemmen tijdens nationale verkiezingen is de meest voor de hand liggende, de meest populaire, ritualistische, en mogelijkerwijs de eenvoudigste vorm van politieke actie. Bovendien zijn andere vormen van conventionele acties relatief zeldzaam, zowel in Europa (met uitzondering van Zwitserland en Oostenrijk) als in Nederland. We vinden geen empirische ondersteuning voor de claims dat etnische diversiteit negatieve gevolgen heeft voor op politieke participatie op verschillende contextuele niveau’s.

We laten in dit proefschrift zien dat, ondanks zorgen over een afname in politiek engagement van de burger de politieke participatie niet afneemt, niet in Europese landen en evenmin in Nederland. Als we politieke participatie een maatstaf is voor de betrokkenheid van de burger bij de samenleving (sociale cohesie), dan bieden de resultaten van deze studie geen steun voor een vermeende verbrokkeling daarvan.

Linssen, R. (2016). Participation in context: Contextual and individual determinants of political participation in Europe and the Netherlands. Dissertation, Maastricht University, doi:10.26481/dis.20160615rl.