Methodologie

Berekening

Voor indexeringen worden vrijwel altijd dezelfde formules gebruikt. De rekenhulp voor huurverhoging berekenen is bijvoorbeeld op zo’n formule gebaseerd.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen enkelvoudige indexeringen en samengestelde indexeringen.

Enkelvoudige indexeringen

Bij een enkelvoudige indexering wordt het contract met één indexcijfer geïndexeerd.
Voor de berekening van mutatiepercentages wordt gebruik gemaakt van de volgende berekeningsmethode:

index T/index T-1 x 100 - 100 = mutatiepercentage.

T-1 is veelal de index van één jaar voor T.

Voorbeeld:
(index t= indexcijfer december 2023 / index t-1=indexcijfer december 2022) x 100 – 100 = %.

Voortschrijdend 12-maandgemiddelde
Een ander voorbeeld van een berekeningsmethode is het zogenaamde 12-maandgemiddelde. U neemt dan het gemiddelde van de 12 maanden, bijv. voor de periode juli jaar T-1 t/m juni jaar T, ten opzichte van dezelfde periode een jaar daarvoor.

In formule vorm:
de som van juli jaar T-1 t/m juni jaar T / de som van juli jaar T-2 t/m juni jaar T-1.

Voorbeeld met jaartallen: de som van juli 2023 t/m juni 2024 gedeeld door de som van juli 2022 t/m juni 2023. Het is verder vrij aan u om af te ronden op 1 of meerdere decimalen.

Samengestelde indexeringen

Bij een samengestelde indexering wordt een bedrag met meer dan één indexcijfer geïndexeerd. Dit kunnen verschillende onderdelen zijn van één statistiek, maar het is ook mogelijk om met verschillende statistieken te indexeren.

Bij het gebruik van een samengestelde index moet worden bepaald hoe zwaar de gekozen onderdelen wegen in de indexering.

Pn = Po x (W1 x index1 T + W2 x index2 T) / (W1 x index1 T-1 + W2 x index2 T-1)W1 en W2 zijn de wegingen en tellen op tot 1 (in de module tot 100%)

Pn = prijs nieuw
Po = prijs oud
Index1 en Index2 zijn de verschillende indexcijfers die gebruikt worden.

Afrondingen

De aanpassingsfactor wordt afgerond op 3 decimalen. Dit is gelijk aan de afronding van het mutatiepercentage op één decimaal. Het rekenen met meer decimalen geeft een schijnnauwkeurigheid.

Overgang naar een nieuw basisjaar

Bij indexcijferberekeningen is het gebruikelijk om regelmatig, eens in de vijf of tien jaar, het basisjaar te verleggen. Zo was er bijvoorbeeld een CPI basisjaar verlegging van 2006=100 naar 2015=100. In onze tabellen staat o.a. in de tabeltoelichting of er sprake is van een basisverlegging en waar de nieuwe tabel gevonden kan worden.

Bij een basisverlegging en een overgang naar een nieuw basisjaar hanteert het CBS twee uitgangspunten:

1. Prijsontwikkelingen moeten zoveel mogelijk worden ontleend aan één gepubliceerde reeks.
2. Aanpassingen en correcties met terugwerkende kracht moeten zoveel mogelijk worden vermeden.

Voorbeeld basisverlegging PPI

Vanuit deze uitgangspunten komt het CBS tot het volgende advies voor ppi-cijfers:

• Voor de berekening van een prijsontwikkeling over een periode die aanvangt in of na januari 2018 en die nog voortduurt, wordt gebruik gemaakt van de reeks 2021=100.
• Voor de berekening van een prijsontwikkeling die een aanvang heeft voor januari 2018 en nog steeds voortduurt moeten beide reeksen gebruikt worden. Bijvoorbeeld een contract tussen mei 2016 en maart 2024. Het betreft een contact dat start voor januari 2018 en eindigt na januari 2024. U moet de reeksen 2015=100 en 2021=100 ‘kettingen’.

Het kettingen van cijfers houdt in dat één lange reeks wordt gemaakt van twee kortere reeksen. In het voorbeeld start het contract in mei 2016 en eindigt in maart 2024. De PPI reeks 2015=100 is beschikbaar tot en met december 2023. De PPI-reeks 2021=100 is beschikbaar vanaf januari 2018. De periode december 2023 komt in beide reeksen voor en dus kan deze periode gebruikt worden om de twee reeksen te kettingen. De kettingperiode kan naar wens worden gekozen. De laatst beschikbare periode of de laatst definitieve periode zijn voor de hand liggende keuzes. Een argument om te kettingen op een definitief indexcijfer is dat dit cijfer niet meer wordt bijgesteld en dus handiger is om te hanteren als uitgangspunt.

Eerst wordt de indexontwikkeling tussen mei 2016 en december 2023 berekend door de respectievelijke indexreeksen uit de 2015=100 reeks op elkaar te delen: 111.2 / 92.7 = 1.1996. Vervolgens wordt de indexontwikkeling tussen maart 2024 en december 2023 berekend uit de 2021=100 reeks: 104.8 / 103.7 = 1.0106. De indexontwikkeling voor de gehele periode wordt berekend door de indexontwikkelingen te vermenigvuldigen en vervolgens met 100 te vermenigvuldigen. 1.1996 * 1.0106 * 100 = 121.23 – 100 = 21,2% .

Hieruit volgt dat de prijs 21,2% is gestegen tussen mei 2016 en maart 2024.