Revisie van de macro-economische cijfers van het CBS

Er is deze keer geen sprake van een grootschalige invoering van nieuwe internationale richtlijnen zoals bij de vorige revisie. De revisie betreft ook de statistieken van de overheidsfinanciën, die onderdeel zijn van de nationale rekeningen. De revisie betekent dat er een nieuwe (niveau)raming van de nationale rekeningen voor verslagjaar 2015 beschikbaar komt. De jaarcijfers voor de verslagjaren 1995 tot en met 2017 worden aangesloten op dit nieuwe niveau (en worden gepubliceerd op 22 juni 2018). Een revisie wordt conform het revisiebeleid van het CBS eens in de vijf jaar uitgevoerd.

1. Om welke cijfers gaat het?

De revisie betreft de macro-economische gegevens die worden uitgebracht onder de paraplu van de nationale rekeningen. Hieronder vallen onder meer de economische groei, het bruto binnenlands product (bbp), het bruto nationaal inkomen (bni), de inkomens van huishoudens, de consumptie, het overheidstekort, de overheidsschuld, de investeringen en de productie en toegevoegde waarde per bedrijfstak.

2. Waarom is er een revisie?

Voor revisies zijn er in het algemeen twee redenen:

• De gegevensbronnen waar de economische cijfers op gebaseerd worden, veranderen in de loop der jaren: sommige houden op te bestaan en ook komen er nieuwe bronnen bij. Bij een revisie worden de nieuwe bronnen volledig verwerkt in de nationale rekeningen. Daarnaast worden de meest actuele statistische inzichten toegepast.
• De internationale richtlijnen die worden gebruikt bij het maken van de nationale rekeningen kunnen in de loop van de tijd anders geoperationaliseerd en/of geïnterpreteerd worden. Deze wijzigingen hangen samen met in de loop der jaren wijzigende economische inzichten en ook met veranderingen in de economie zelf, zoals globalisering.  

De lidstaten van de EU zijn door Eurostat gevraagd om toe te werken naar een vijfjaarlijkse bronnenrevisie. Het CBS geeft met deze revisie hier invulling aan. Deze revisie wordt vier jaar na de vorige revisie gepubliceerd in plaats van 5 jaar. De reden hiervoor is dat er voorheen 3 jaarramingen per verslagjaar gemaakt werden en nu nog maar twee jaarramingen. Hierdoor worden de nieuwe revisiecijfers al in 2018 gepubliceerd in plaats van in 2019.

De niveau aanpassing kan leiden tot nieuwe groeimutaties in oudere periodes, maar deze zijn doorgaans beperkt. Vanaf de revisie sluiten de betalingsbalans van De Nederlandsche Bank (DNB) en de buitenlandrekening van de nationale rekeningen volledig op elkaar aan. Dit is het resultaat van de verder geïntensifieerde samenwerking met DNB. Naast de eerder bereikte harmonisatie op de goederen- en dienstenrekeningen en het saldo primaire inkomens, worden nu ook de overige onderdelen, waaronder het extern vermogen, geharmoniseerd.

3. Hoe zit het met de invloed van verbeterde en nieuwe bronnen en methoden?

Deze revisie is gericht op aansluiting op aangepaste of nieuwe databronnen en het toepassen van de laatste statistische inzichten. Het bronmateriaal waarop de nationale rekeningen worden gebaseerd, verandert in de loop der jaren doordat statistieken of registraties worden stopgezet, inhoudelijk veranderen of doordat er ander, nieuw bronmateriaal beschikbaar komt. Wanneer nieuwe gegevens worden geïntroduceerd, kan dat leiden tot een andere omvang van (macro) economische variabelen dan het eerder gemeten niveau. In dat geval wordt het niveau (omvang) uit de nieuwe bron niet zomaar overgenomen in de nationale rekeningen omdat die zou leiden tot een vertekening van de groeicijfers. Wel wordt vanaf dat moment de groei (ontwikkeling) uit de nieuwe bron overgenomen (bijvoorbeeld de stijging of daling van het aantal banen ten opzichte van een jaar eerder). De aanpassing aan het nieuw gemeten niveau vindt plaats bij een revisie.
Sinds 2010, het ijkjaar van de vorige revisie, zijn er ook nieuwe statistische inzichten opgedaan. Deze inzichten en daaruit volgende veranderingen in gebruikte ramingsmethoden worden verwerkt in de nieuwe ramingen.

4. Hoe zit het met de internationale afspraken?

De lidstaten van de Europese Unie (EU) hebben onderling afgesproken hun nationale rekeningen samen te stellen volgens het Europees Systeem van rekeningen (ESR). Dit ESR is volledig gebaseerd op het SNA en is vastgesteld door de Europese Raad van Ministers. De richtlijnen zijn sinds de revisie van 2010 niet gewijzigd. Wel leidt de harmonisatie van de Europese interpretatie van de boekingsregels tot bijstellingen. Dat er binnen Europa strikte en in de wet vastgelegde afspraken over het maken van cijfers zijn gemaakt, is onder meer gedaan vanwege de grote rol die sommige cijfers spelen bij de afdracht ten behoeve van de eigen middelen van de EU en de beoordeling van de overheidsfinanciën van de lidstaten. Gewijzigde niveaus kunnen dus consequenties hebben voor de afdracht aan de EU, en andere Nederlandse bijdragen die aan het niveau van het bbp/bni zijn gekoppeld (zoals ontwikkelingssamenwerking en de NAVO-bijdrage). Dit hangt mede af van wanneer en in welke omvang de andere lidstaten hun nationale rekeningen reviseren.

5. Wanneer worden de nieuwe cijfers gepubliceerd?

Op 24 mei 2018 brengt het CBS een rapport uit waarin details worden gegeven over de gevolgen van de revisie aan de hand van het ijkjaar 2015. Het verschil tussen de oude en de nieuwe berekening, wordt voor dit jaar geanalyseerd en beschreven. Het CBS kiest ervoor om de uitkomsten van deze analyse over 2015 direct naar buiten te brengen zodra ze beschikbaar zijn en niet te wachten tot ook de meest recente jaren zijn vastgesteld met de nieuwe methode. Dit omdat de gebruikers dan direct inzicht hebben in de aankomende wijzigingen en daarop waar nodig kunnen anticiperen.

Op 22 juni 2018, conform de reguliere publicatieplanning, worden vervolgens de gereviseerde jaarcijfers voor de verslagjaren 1995 tot en met 2017 gepubliceerd op StatLine, de CBS-databank op internet, inclusief de gereviseerde kwartaalcijfers tot en met het eerste kwartaal van 2018.

De flashraming over het eerste kwartaal 2018 (15 mei 2018) zal hiermee de laatste raming zijn die wordt gepubliceerd op de huidige voor revisieniveaus.

6. Vorige revisie

De vorige revisie is gepubliceerd in 2014. Het ijkjaar was toen het verslagjaar 2010. Meer informatie over de revisie 2010.

Tijdslijn huidige revisie

Kalender Publicatie/communicatie-activiteit

15 mei 2018: De flashraming over het eerste kwartaal 2018 is de laatste raming die wordt gepubliceerd op de huidige voor revisie niveaus.

24 mei 2018: Persbijeenkomst en online publicatie van de revisiepublicatie (plus nieuwsbericht). 22 mei 2018 worden onder embargo CPB, DNB, Ministerie van Financiën en Ministerie van Economische Zaken en Klimaat geïnformeerd.

22 juni 2018: Publicatie op StatLine van de gereviseerde jaarcijfers voor de verslagjaren 1995 tot en met 2017, inclusief de op de jaren aangesloten kwartalen.

22 juni 2018: Levering gegevens aan Eurostat conform Europees transmissieprogramma (ESA).

16 juli 2018: Publicatie Nationale rekeningen 2017.