Suïcide in Noord-Holland Noord en Nederland, 1999-2013

In 2009/2010 heeft het CBS in samenwerking met de GGD Hollands Noorden de suïcidecijfers over de periode 1999-2008 geanalyseerd. De aanleiding hiervoor waren mediaberichten over het hogere aantal suïcides onder jongeren in West-Friesland. Op basis van de cijfers kon niet worden geconcludeerd dat het aantal suïcides onder jongeren in West-Friesland daadwerkelijk hoger is dan landelijk. Hoewel de mediabelangstelling over dit onderwerp wat geluwd is, krijgt GGD Hollands Noorden nog regelmatig de vraag, bijvoorbeeld van gemeenten of de GGZ, of er recentere cijfers zijn. Met een nieuwe analyse brengt het CBS recentere cijfers in kaart en kan een duidelijkere conclusie worden getrokken over het wel of niet verhoogde aantal suïcides in die regio.

Het doel van dit onderzoek is om te analyseren of er in de afgelopen 15 jaar meer zelfdodingen plaatsvonden onder inwoners van Noord-Holland Noord (NHN) dan landelijk en of er bepaalde groepen zijn (geslacht of leeftijd) waaronder zelfdoding vaker voorkomt. Het onderzoek is een samenwerking tussen het CBS en GGD Hollands Noorden. Alle cijfers en analyses zijn afkomstig van het CBS. GGD Hollands Noorden heeft samen met het CBS over het onderzoek een factsheet geschreven.

Zelfdoding in Noord-Holland Noord even hoog als landelijk gemiddelde

Op basis van een analyse van de cijfers over de afgelopen 15 jaar kan niet worden geconcludeerd dat in de regio Noord-Holland Noord of onder jongeren in West-Friesland meer mensen door suïcide om het leven komen dan landelijk.
In de periode 1999-2013 overleden er gemiddeld genomen, zowel landelijk als in Noord-Holland Noord, 9,5 op de 100 duizend inwoners per jaar door zelfdoding. Dit betekent dat er, gemiddeld genomen over de hele periode, relatief evenveel zelfdodingen plaatsvonden in Noord-Holland Noord als landelijk. Opvallend is dat in 2013 het aantal suïcides in Noord-Holland Noord is gedaald, terwijl landelijk het aantal suïcides met 5,7 procent is gestegen.

Aantal zelfdodingen in Nederland stijgt voor zesde jaar op rij

In de periode 1999-2013 overleden in totaal 23 334 inwoners van Nederland als gevolg van zelfdoding. Dit komt neer op 9,5 overledenen per 100 duizend inwoners. Het aantal zelfdodingen in Nederland steeg in 2013 voor het zesde achtereenvolgende jaar. In 2007 maakten nog 1 353 mensen een einde aan hun leven, in 2013 waren dit 1 854 mensen. Ook gerelateerd aan de (groeiende) bevolking stijgt het zelfdodingscijfer.

Provincie én stad Groningen hebben relatief hoogst aantal zelfdodingen

De sterfte door zelfdoding verschilt sterk per regio. In het noorden van Nederland wordt relatief veel zelfdoding gepleegd. In de provincie Groningen is het aantal overledenen door zelfdoding met 11,5 per 100 duizend inwoners het hoogst. Flevoland kent relatief de minste zelfdoding onder haar bevolking: 7,4 per 100 duizend inwoners.

Het aantal zelfdodingen per 100 duizend inwoners neemt toe naarmate de omvang van de gemeente toeneemt. In de kleinste gemeenten met minder dan 20 duizend inwoners overleden 8,5 van de 100 duizend inwoners aan zelfdoding, terwijl in de grootste gemeenten met meer dan 250 duizend inwoners, 10,7 van de 100 duizend inwoners overleden aan zelfdoding.

De sterfte door zelfdoding is ook voor de afzonderlijke gemeenten met meer dan 100 duizend inwoners berekend. Wat betreft het absolute aantal sterfgevallen door zelfdoding springen Amsterdam, Rotterdam en ’Den Haag er duidelijk uit. In de jaren 1999 tot en met 2013 hebben 1 383 inwoners van Amsterdam zelfdoding gepleegd, 904 inwoners van Rotterdam en 721 inwoners van ’Den Haag. Wanneer echter naar het aantal zelfdodingen per 100 duizend inwoners gekeken wordt, dan heeft Groningen relatief de meeste zelfdodingen. Hier is het aantal zelfdodingen anderhalf keer zo hoog als gemiddeld in Nederland.

Toelichting

De cijfers hebben alleen betrekking op personen die op het tijdstip van overlijden waren ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP, voorheen bekend als de GBA) van één van de gemeenten van Noord-Holland Noord. Er is over de laatste 15 jaar gerapporteerd, van 1999 tot en met 2013. Er is sprake van zelfdoding als het slachtoffer zelf een handeling heeft verricht met als uitdrukkelijk doel zich van het leven te beroven. Een overdosis drugs wordt daarom niet als zelfdoding, maar als privé-ongeval aangemerkt, tenzij uit de omstandigheden (bijvoorbeeld een afscheidsbrief) kan worden afgeleid dat er sprake is van zelfdoding.
De cijfers over zelfdoding komen tot stand na afstemming van gegevens die ontvangen zijn van medici, arrondissementsparketten en politie. Bij een sterfgeval geeft de behandelend arts alleen een verklaring van overlijden en een doodsoorzaakverklaring af als hij of zij ervan overtuigd is dat de dood een natuurlijke oorzaak heeft. Zo niet, dan wordt de gemeentelijk lijkschouwer geïnformeerd. Deze kan alsnog een verklaring van natuurlijk overlijden afgeven en een doodsoorzaakverklaring invullen. Als ook de lijkschouwer van mening is dat het een niet-natuurlijke dood betreft, dan wordt de officier van justitie ingelicht. Deze laat vervolgens onderzoek verrichten door de politie. Na kennisgeving van het proces-verbaal van de politie en het verslag van de lijkschouwer beslist de officier van justitie of een gerechtelijke sectie noodzakelijk is. De lijkschouwer vult daarna alsnog een doodsoorzaakverklaring in.

Ruim 1 procent van alle sterfgevallen komt voor rekening van zelfdoding. Zelfdoding is, na privé-ongevallen, de belangrijkste oorzaak van niet-natuurlijk overlijden. In 2013 overleden er ruim drie keer zoveel mensen door zelfdoding in iedere leeftijdsgroep dan door verkeersongevallen.

Bronnen;
- Maatwerktabel Suïcides in Nederland en Noord-Holland Noord, 1999-2013
- StatLine; Overledenen door zelfdoding, naar leeftijd, geslacht en regio