Monitor detailhandel vierde kwartaal 2013: beeld detailhandel
In het vierde kwartaal van 2013 is de omzet van de detailhandel ongeveer even hard gekrompen als in de twee voorgaande kwartalen. Het aantal faillissementen in de detailhandel bleef in het vierde kwartaal onverminderd hoog. Daarentegen verbeterde de koopbereidheid, namen de consumptieve bestedingen licht toe en pakte de volumekrimp kleiner uit, vooral bij de non-foodwinkels. De omzet van de non-foodwinkels liep daardoor minder sterk terug dan in het kwartaal ervoor. De winkels in voedings- en genotmiddelen noteerden dit kwartaal een minieme omzetstijging.
Omzetdaling vergelijkbaar, krimp volume opnieuw kleiner
In het vierde kwartaal van 2013 lag de omzet van de detailhandel bijna 2 procent lager dan een jaar eerder. Dit was een vergelijkbare omzetdaling als het omzetverlies in de voorgaande twee kwartalen. Het volume liep met bijna 2 procent terug en kromp daarmee minder hard dan het kwartaal ervoor. De prijzen bleven dit kwartaal nagenoeg gelijk ten opzichte van het laatste kwartaal van vorig jaar (+0,1 procent). Op kwartaalbasis was dit de kleinste prijsstijging van de afgelopen vier jaar. Dit kwam onder andere doordat het effect van de btw-verhoging per 1 oktober 2012 was uitgewerkt.
Op jaarbasis kwam de omzetdaling in 2013 uit op ruim 2 procent. Dit is de grootste omzetdaling in vier jaar tijd. Deze teruggang is voornamelijk te wijten aan een sterke volumekrimp (4 procent). Daarbij is vooral in het eerste kwartaal van 2013 het volume sterk gekrompen. Sindsdien is de volumekrimp steeds kleiner geworden.
Omzetontwikkeling detailhandel
Verslechtering food, kleinere omzetdaling non-food
De omzetstijging van de winkels in voedings- en genotmiddelen pakte in het vierde kwartaal van 2013 een stuk minder positief uit dan in het derde kwartaal. De omzet lag in het vierde kwartaal nog maar iets boven het niveau van een jaar geleden (0,2 procent). Het volume kromp met ruim 1 procent, terwijl de prijzen met bijna 2 procent stegen.
De non-foodwinkels zetten in het vierde kwartaal ruim 3 procent minder om dan een jaar geleden. Hiermee liep de omzet minder sterk terug dan in het kwartaal ervoor. Het volume kromp in het vierde kwartaal met 3 procent.
Postorderbedrijven en internetwinkels noteerden de grootste omzetstijging sinds het laatste kwartaal van 2010. De omzet kwam bijna 13 procent hoger uit dan in het vierde kwartaal van 2012.
Omzetontwikkeling detailhandel vierde kwartaal
Wederom minder vacatures
In lijn met voorgaande jaren was het aantal openstaande vacatures in het vierde kwartaal van 2013 lager dan het kwartaal ervoor. Aan het einde van het vierde kwartaal bleven in de detailhandel 8,8 duizend vacatures onvervuld. Dit aantal is iets meer dan een jaar eerder (8,5 duizend). In 2013 waren er gemiddeld 9,4 duizend openstaande vacatures. Dit gemiddelde kwam in 2012 nog uit op 11,3 duizend.
In het vierde kwartaal van 2013 werden er 27 duizend vacatures vervuld, 2 duizend minder dan het jaar ervoor. Met 26 duizend lag het aantal ontstane vacatures op hetzelfde niveau als in het vierde kwartaal van 2012.
Aantal openstaande vacatures
Recordaantal faillissementen
In het vierde kwartaal van 2013 bleef het aantal faillissementen hoog. Zo moesten 245 detaillisten de deuren sluiten, bijna 45 procent meer dan het jaar ervoor. Over heel 2013 zijn 915 faillissementen uitgesproken; het grootste aantal sinds de start van de publicatie over het aantal faillissementen in de detailhandel in 1993. In 2012, het voormalige recordjaar, gingen 758 detaillisten failliet.
Uitgesproken faillissementen detailhandel
Oordeel minder negatief
In het vierde kwartaal van 2013 waren de ondernemers in de detailhandel minder pessimistisch dan in de voorgaande kwartalen. Zo vond een kleiner gedeelte van de ondervraagden dat het economisch klimaat verder was verslechterd en het personeelsbestand was afgenomen. Ook gaven meer detailhandelaren aan dat de omzet was gestegen ten opzichte van het derde kwartaal. Naast onvoldoende vraag werden in het vierde kwartaal de financiële beperkingen nog wel als grootste belemmering voor de verkopen ervaren.
Ontwikkelingen en oordeel vierde kwartaal
Verwachtingen bijna hetzelfde
De verwachtingen van de detailhandelaren voor het eerste kwartaal van 2014 zijn over het algemeen vergelijkbaar met dezelfde periode in 2013. De meerderheid van de ondernemers voorziet ten opzichte van het vierde kwartaal een krimp van de omzet en een afname van de personeelssterkte. Ook verwachten zij nog steeds dat de verkoopprijzen nagenoeg gelijk zullen blijven. Over het economisch klimaat zijn zij dit jaar een stuk minder negatief. Zo verwachten minder detaillisten een verdere verslechtering op dit gebied.
Verwachtingen eerste kwartaal
Consument geeft fractie meer uit
Huishoudens besteedden in het vierde kwartaal 0,1 procent meer aan goederen en diensten dan een jaar eerder. Deze marginale toename volgt op ruim twee jaar met een krimp van de binnenlandse consumptieve bestedingen. De consumptiecijfers zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen.
Na een forse krimp in de voorafgaande kwartalen gaven de huishoudens in het vierde kwartaal 4 procent meer uit aan duurzame goederen. Ze kochten veel meer nieuwe auto’s dan een jaar eerder. De jaar-op-jaarontwikkeling van de bestedingen aan duurzame goederen kan zijn beïnvloed door belastingmaatregelen. Op 1 oktober 2012 ging het hoge btw-tarief van 19 procent naar 21 procent. Dit remde vooral de aankopen van duurzame goederen in de laatste maanden van dat jaar. Consumenten kochten in de laatste maanden van 2012 bijvoorbeeld juist relatief weinig nieuwe auto’s.
Binnenlandse consumptie door huishoudens (volume)
Opgaande lijn consumentenvertrouwen
Aan het einde van het vierde kwartaal van 2013 kwam het consumentenvertrouwen uit op -19. Hoewel het percentage pessimisten onder de consumenten nog altijd groter was dan het percentage optimisten, verbeterde het vertrouwen wel ten opzichte van het derde kwartaal. Deze opgaande lijn werd doorgezet tot in februari 2014, toen de indicator uitkwam op -10. In februari 2013 bereikte het vertrouwen nog een historisch dieptepunt (-44). Het consumentenvertrouwen is gebaseerd op het oordeel van consumenten over de algemene economische situatie en op hun oordeel over de eigen financiële situatie (de koopbereidheid).
De stemming over de economische situatie in het algemeen verbeterde het meest. In september 2013 stond de deelindicator met betrekking tot het economisch klimaat op -42. In december was dit -14 en in januari en februari van dit jaar -6. De koopbereidheid van consumenten is ook verbeterd. Deze deelindicator steeg van -25 in september naar -19 in december. In januari en februari van 2014 verbeterde de koopbereidheid nog verder.
Koopbereidheid consumenten (seizoengecorrigeerd)
Meer cijfers staan op de themapagina’s Handel en horeca en Inkomen en bestedingen.
Meer informatie over de huidige stand van de economie staat in het dossier conjunctuur.