Voor het eerst na vierde kwartaal 2008 realiseerde de overheid weer een overschot

De overheid haalde het eerste kwartaal van dit jaar ruim 4,5 miljard euro meer aan inkomsten binnen dan zij uitgaf. De laatste keer dat de overheid in een kwartaal een overschot behaalde, was het vierde kwartaal van 2008. In het eerste kwartaal van 2012 was er nog een tekort van 2,4 miljard euro.

Uitgaven, inkomsten en saldo van de overheid (op kwartaalbasis)

Op jaarbasis, berekend als de som van de laatste vier kwartalen, is er een tekort van ruim 17 miljard euro. Dat is een halvering ten opzichte van het tweede kwartaal van 2010, toen het tekort een piek bereikte. Als percentage van het bbp was het tekort op jaarbasis 2,9 procent in het eerste kwartaal van 2013. Dit is onder de Europese bovengrens van 3 procent. De schuld liep wel op en kwam uit op 431 miljard euro aan het eind van het eerste kwartaal. Dat komt overeen met 72 procent van het bbp.

Tekort en schuld van de overheid (op jaarbasis)

Meer inkomsten

De inkomsten waren in het eerste kwartaal van dit jaar 2,7 miljard euro hoger dan in het eerste kwartaal van 2012. De inkomsten van de overheid volgen in het algemeen nauw de ontwikkeling van het bbp. In het eerste kwartaal stegen echter de inkomsten sterker dan het bbp door maatregelen van het kabinet.

De toename van de inkomsten was voor 1,4 miljard euro te danken aan de belastingen en wettelijke premies. De wettelijke premies, met name de zorgpremies (AWBZ en ZVW), brachten 1 miljard euro extra in het laatje. De opbrengsten uit de assurantiebelasting verdubbelden door de tariefswijziging dit jaar. Dit spekte de schatkist met 0,4 miljard euro. De tijdelijke heffing op hoge lonen leverde 0,1 miljard euro op. De btw-opbrengsten waren slechts 0,2 miljard euro hoger dan een jaar geleden, ondanks de verhoging van het hoge tarief per 1 oktober 2012. De vennootschapsbelasting en de loon- en inkomstenbelasting leverden het afgelopen kwartaal minder op. De niet-belastinginkomsten stegen met 1,3 miljard euro fors door een hogere dividenduitkering van DNB en hogere aardgasbaten.

Overheidsuitgaven gedaald

De overheidsuitgaven lagen in de afgelopen drie jaar op een constant niveau van ongeveer 300 miljard euro per jaar. In het eerste kwartaal van 2013 waren de uitgaven van de overheid 4,3 miljard euro lager dan een jaar geleden. Dat kwam door eenmalige opbrengsten uit de verkoop van telecomfrequenties ter waarde van 3,8 miljard euro. Deze opbrengsten worden gezien als desinvesteringen en daarom beschouwd als negatieve uitgaven. De uitkerings- en zorglasten bleven groeien. Deze lasten waren ruim 1 miljard euro hoger dan in het eerste kwartaal van 2012, oftewel een stijging van 4 procent. De overige overheidsuitgaven waaronder lonen, aankopen van goederen en diensten, subsidies en rente-uitgaven, lagen 1,6 miljard euro lager en compenseerden de stijging van de uitkeringen ruimschoots.

De nationalisatie van SNS REAAL had geen effect op de uitgaven. Wel werd de overheidsschuld verhoogd doordat de Staat voor 2,2 miljard euro aan kapitaal heeft gestort en 1,1 miljard euro heeft uitgeleend aan SNS Reaal.

Inkomsten en uitgaven van de overheid (op jaarbasis)

Meer over het overheidstekort is te lezen in Overschot bij de overheid in eerste kwartaal 2013.

Voor cijfers: Kerncijfers overheid en Inkomsten en uitgaven overheid.