Monitor detailhandel vierde kwartaal 2011

Over het vierde kwartaal van 2011 kende de detailhandel een lichte omzetgroei van 0,3 procent. Het volume daalde echter. Alleen hogere prijzen konden de omzet op peil houden. De koopbereidheid van consumenten was in december 2011 lager dan in september. Het vertrouwen in de economie bereikte een dieptepunt. Door huishoudens werd in het vierde kwartaal van 2011 ook minder besteed. Het aantal uitgesproken faillissementen in de detailhandel steeg in 2011 ten opzichte van 2010 sterk met 13 procent. Het vinden van werk in de detailhandel wordt er niet makkelijker op, want het aantal openstaande vacatures daalde in het vierde kwartaal met 2,6 duizend in vergelijking met het kwartaal ervoor.

Minimale omzetgroei in de detailhandel

In het vierde kwartaal van 2011 heeft de detailhandel 0,3 procent meer omgezet dan in dezelfde periode van het voorgaande jaar. De lichte groei kwam geheel door hogere prijzen (2,8 procent), het volume van de omzet kromp met 2,4 procent. De krimp van het volume is vrijwel even groot als in het derde kwartaal en is in anderhalf jaar niet zo groot geweest. De foodsector kende in het laatste kwartaal van 2011 een geringe omzetstijging (1,0 procent), de non-foodsector een omzetdaling (1,3 procent). Gevoegd bij de 6,5 procent omzetstijging van de tankstations kwam er voor de gehele detailhandel een minieme plus uit.

Omzetontwikkeling detailhandel

Krimp consumptie huishoudens groter

In het vierde kwartaal van 2011 werd door huishoudens 1,8 procent minder besteed aan goederen en diensten dan in het vierde kwartaal van 2010. De krimp van de consumptie was groter dan in het derde kwartaal toen een min van 0,9 procent werd genoteerd. De verdere terugval van de consumptie door huishoudens draagt sterk bij aan de krimp van de Nederlandse economie in het vierde kwartaal van 2011. De cijfers over de consumptieve bestedingen zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen.

In het vierde kwartaal werd door huishoudens bijna 4 procent minder besteed aan goederen. De afname valt voor een groot deel toe te schrijven aan een fors lager verbruik van aardgas in deze periode ten opzichte van vorig jaar. Behalve aan aardgas werd ook minder besteed aan duurzame goederen en voedings- en genotmiddelen. De bestedingen aan diensten lagen vrijwel op hetzelfde niveau als een jaar eerder.

Binnenlandse consumptie door huishoudens (volume)

Koopbereidheid van consumenten gering

Het vertrouwen van consumenten in de algemene economische situatie en hun eigen financiële positie is in de loop van 2011 sterk gedaald. Eind december stond de indicator van het consumentenvertrouwen op -37. Dit is 23 punten lager dan een jaar eerder. In januari en februari 2012 is het consumentenvertrouwen op dit lage niveau gebleven.

Het vertrouwen in de economie liep de grootste deuk op. Deze deelindicator van het consumentenvertrouwen stond in december op -63, tegen -18 in december 2010. De koopbereidheid verminderde ook. Deze component stond in december op -20. Dit is 8 punten lager dan een jaar eerder. Het lage consumentenvertrouwen en de geringe koopbereidheid zijn ongunstig voor de ontwikkeling van de consumptieve bestedingen. Huishoudens gaven in 2011, gecorrigeerd voor prijsveranderingen, 0,6 procent minder uit aan goederen en diensten dan in 2010.

Koopbereidheid consumenten (seizoengecorrigeerd, ultimo kwartaal)

Aantal openstaande vacatures afgenomen

Ten opzichte van het eind van het voorgaande kwartaal is het aantal openstaande vacatures in de detailhandel met 2,6 duizend afgenomen tot 11,9 duizend. Ook bij andere bedrijfstakken is een afname zichtbaar. Het aantal vacatures in de detailhandel ligt nog steeds lager dan voor de economische crisis.

Aantal openstaande vacatures

Stijging faillissementen

Het aantal uitgesproken faillissementen over bedrijven in de detailhandel is vanaf het vierde kwartaal van 2010 in een stijgende lijn. In het vierde kwartaal van 2011 werden 175 faillissementen uitgesproken, waarmee het jaartotaal in de detailhandel uitkwam op 623. In 2010 waren dat er 551.

In vergelijking met het vierde kwartaal van 2010 was er sprake van een stijging met 40 procent. De meeste faillissementen kwamen in het vierde kwartaal van 2011 voor bij de winkels in kleding- en modeartikelen en de textielsupermarkten.

Uitgesproken faillissementen detailhandel

Foodsector

Minder verkochte artikelen in de foodwinkels

De voedings- en genotmiddelenwinkels behaalden in het vierde kwartaal van 2011 een omzetstijging van 1 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2010. Nam de hoeveelheid verkochte artikelen in het derde kwartaal van 2011 nog af met 0,5 procent, in het vierde kwartaal was de afname 1,5 procent. De volumekrimp werd ruimschoots gecompenseerd door de prijsstijging van 2,5 procent. De omzetstijging van de foodsector komt voor rekening van de supermarkten die een plus van 1,6 procent noteerden. De speciaalzaken kenden een omzetdaling van 2,9 procent.

Omzetontwikkeling foodsector

Non-foodsector

Omzetkrimp non-foodsector zet door

Bij de non-foodwinkels kromp de omzet met 1,4 procent in het vierde kwartaal van 2011. Het derde kwartaal was er nog een krimp van 2,1 procent. Rekening houdend met een prijsstijging van 1,5 procent was er in het vierde kwartaal een volumekrimp van 2,8 procent. De omzet van de textielsupermarkten daalde voor het vijfde achtereenvolgende kwartaal. De daling bedroeg 7,1 procent en is daarmee de grootste in de laatste 2 jaar.  In veel branches daalde de omzet; positieve uitschieters waren winkels in huishoudelijke artikelen (+1,5 procent), winkels in bovenkleding (+0,4 procent) en drogisterijen (+0,2 procent).

Omzetontwikkeling non-foodsector 

Omzetgroei detailhandel via postorder en internet vlakt af

Het vierde kwartaal van 2011 laat met 1,4 procent een lichte omzetgroei zien bij de postorderbedrijven/verkopers via internet. Het omzetcijfer heeft betrekking op ondernemingen die zich als traditioneel postorderbedrijf of als webwinkel hebben laten registreren.
Opmerkelijk was dat het volume van de branche in het vierde kwartaal van 2011 kromp met 0,8 procent. De omzetontwikkeling van de detailhandel via postorder en internet kent een grillig patroon op maandbasis. Groeispurten worden afgewisseld door perioden met een meer bescheiden groei. In tegenstelling tot de non-foodsector blijft de omzet echter wel ieder kwartaal toenemen ten opzichte van een jaar eerder.

Omzetontwikkeling detailhandel via postorder en internet

Meer cijfers staan op de themapagina’s Handel en horeca, Inkomen en bestedingen.