Monitor detailhandel derde kwartaal 2011

De koopbereidheid van consumenten bereikte in september 2011 het laagste niveau in meer dan 3 jaar. De bestedingen van huishoudens liepen in het derde kwartaal terug met bijna 1 procent in vergelijking met hetzelfde kwartaal van 2010. De detailhandel zag de verkopen als gevolg daarvan teruglopen. Hogere prijzen hielden de omzet overeind. Een sterke toename was er in het aantal uitgesproken faillissementen. Het aantal vacatures in de detailhandel nam in het derde kwartaal nog wel licht toe in vergelijking met het derde kwartaal van 2010.

Nauwelijks omzetgroei in de detailhandel

In het derde kwartaal van 2011 heeft de detailhandel 0,4 procent meer omgezet dan in dezelfde periode vorig jaar. De lichte groei kwam geheel door hogere prijzen (2,9 procent). Het volume van de verkopen kromp in het derde kwartaal met 2,5 procent. De krimp in het volume is in anderhalf jaar niet zo groot geweest. Vooral teruglopende verkopen bij non-foodwinkels drukten de ontwikkeling van de omzet en het volume.

Omzetontwikkeling detailhandel

Consumptie huishoudens valt terug

Huishoudens besteedden in het derde kwartaal 0,9 procent minder aan goederen en diensten dan een jaar eerder. In de eerste helft van 2011 was de groei van de binnenlandse consumptie al vrijwel tot stilstand gekomen. Door de terugval van de consumptie is ook de economische groei in ons land teruggelopen. De cijfers over de consumptieve bestedingen zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen.
Er werd in het derde kwartaal 2,4 procent minder besteed aan goederen. Consumenten kochten voor het eerst in anderhalf jaar tijd veel minder duurzame goederen. Hieraan werd 3,5 procent minder besteed dan een jaar eerder. Vooral kleding, auto’s en artikelen voor het inrichten van de woning waren minder gewild. De uitgaven aan voedings- en genotmiddelen waren 0,8 procent lager dan in het derde kwartaal van 2010. Consumenten beknibbelen al enkele kwartalen op hun uitgaven aan voeding. Ze gaven in het derde kwartaal nog wel iets meer uit aan diensten (+0,3 procent) dan een jaar eerder.

Binnenlandse consumptie door huishoudens (volume)

Consumentenvertrouwen in derde kwartaal fors onderuit

De stemming onder consumenten verslechterde in de zomer flink. De indicator van het consumentenvertrouwen stond in september op -30, tegen -11 in juni. In oktober volgde nog een daling, maar in november veranderde de stemming weinig. De indicator kwam in deze maand uit op -32.

Vooral het vertrouwen in de economie liep de afgelopen maanden een deuk op. Deze deelindicator van het consumentenvertrouwen stond in september op -53, versus -16 in juni. In oktober en november verslechterde het vertrouwen nog verder. De koopbereidheid verminderde ook. Deze deelindicator ging van -8 in juni naar -14 in september. In oktober volgde een verdere daling, die in november weer werd goedgemaakt. De geringe koopbereidheid weerspiegelt zich in de ontwikkeling van de consumptieve bestedingen. Huishoudens gaven tot nu toe in 2011 minder uit aan goederen en diensten dan in dezelfde periode van 2010.

Koopbereidheid consumenten (seizoengecorrigeerd, ultimo kwartaal)

Aantal vacatures neemt iets toe

Eind september was het aantal openstaande vacatures in de detailhandel met vierhonderd stuks gestegen ten opzichte van het voorgaande kwartaal, tot 14,5 duizend. Deze lichte toename is ook terug te zien bij veel andere branches. Het aantal vacatures in de detailhandel ligt nog wel altijd duidelijk lager dan voor de uitbraak van de economische crisis.

Aantal openstaande vacatures

Stijging faillissementen

In het derde kwartaal werd over 166 bedrijven in de detailhandel het faillissement uitgesproken. Dit is het hoogste aantal sinds het derde kwartaal van 2009. Het aantal faillissementen lag toen slechts een fractie hoger dan in het afgelopen kwartaal. In 2011 zijn er tot en met het derde kwartaal 451 faillissementen uitgesproken. Het gehele jaar 2010 waren dat er 551.

Uitgesproken faillissementen detailhandel

Foodsector

Meer omzet door hogere prijzen foodwinkels

De omzet van winkels in voedings- en genotmiddelen was in het derde kwartaal van 2011 bijna 2 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Hogere prijzen (2,2 procent) waren daar debet aan. Per saldo nam de hoeveelheid verkochte artikelen met een half procent af. Binnen de foodsector realiseerden supermarkten een hogere omzet dan een jaar eerder. De omzet van de speciaalzaken liet een daling zien.

Omzetontwikkeling foodsector

Non-foodsector

Omzetkrimp non-foodsector zet door

Bij non-foodwinkels was sprake van een omzetkrimp van circa 2 procent in het derde kwartaal. Daarmee is het beeld aanzienlijk verslechterd in vergelijking met het kwartaal ervoor. Hogere prijzen compenseerden slechts gedeeltelijk de volumekrimp van 3,5 procent. In bijna alle onderliggende branches nam de omzet af. Vooral winkeliers in bovenkleding en in consumentenelectronica realiseerden minder omzet. De omzet van winkels in computers en software kende als enige branche binnen de non-foodsector een substantiële stijging (4,6 procent).

Omzetontwikkeling non-foodsector

Omzetgroei detailhandel via postorder en internet herstelt zich

De omzetgroei van de detailhandel via postorder en internet herstelde zich enigszins in het derde kwartaal, na de relatief beperkte stijging in het tweede kwartaal van 2011. De omzetgroei kwam nu uit op 6 procent (tweede kwartaal 4 procent). In het eerste kwartaal was de groei nog bijna 8 procent, in 2010 kwam de groei ieder kwartaal nog in de dubbele cijfers uit.
De omzetontwikkeling van de detailhandel via postorder en internet kent een nogal grillig patroon. Groeispurten worden afgewisseld door perioden met meer bescheiden groei. In tegenstelling tot de non-foodsector blijft de omzet echter wel ieder kwartaal toenemen ten opzichte van een jaar eerder.

Omzetontwikkeling detailhandel via postorder en internet

Meer cijfers staan op de themapagina’s Handel en horeca, Inkomen en bestedingen.