Industriebeeld: ondernemers onverminderd somber

Ondernemers in de industrie waren in januari een fractie somberder gestemd dan in december. Het producentenvertrouwen daalde van -8,1 naar -8,3. Wel waren de ondernemers in januari veel optimistischer over hun concurrentiepositie op de buitenlandse markt dan een kwartaal eerder.

De ondernemers in de industrie behaalden in november bijna 3 procent minder omzet dan een jaar eerder. De afname is veel kleiner dan in oktober. Toen was de omzet nog 17 procent lager dan in oktober 2008. De gemiddelde dagproductie was in november 2 procent lager dan in november 2008. Deze afname is veel kleiner dan die in oktober. Toen was de productie nog 7 procent lager dan een jaar eerder. De industriële productie lag in het eerste half jaar van 2009 circa 13 procent lager dan een jaar eerder; sindsdien is de afname steeds kleiner geworden. Dit is mede toe te schrijven aan de terugval van de productie in de tweede helft van 2008.

In het derde kwartaal van 2009 is het volume van de bruto toegevoegde waarde van de industrie ten opzichte van hetzelfde kwartaal van 2008 gekrompen met ruim 6 procent. Dat is een minder harde terugval dan in de eerste twee kwartalen van 2009. In het eerste kwartaal was het volume van de bruto toegevoegde waarde circa 14 procent kleiner en in het tweede kwartaal was het volume bijna 13 procent kleiner.

Productiegroei en producentenvertrouwen

Ondernemers optimistischer over concurrentiepositie binnen EU

Over de verwachte productie in de komende drie maanden waren de ondernemers even pessimistisch als in de voorgaande maand. Het oordeel over de orderpositie verslechterde iets. Over de voorraden gereed product waren de ondernemers daarentegen een fractie optimistischer dan in december.

In januari rapporteerden de ondernemers voor de vierde maand op rij een lichte toename van de waarde van de orderontvangst. Over de toekomstige ontwikkeling van de werkgelegenheid in hun branche waren zij minder negatief dan voorgaande maand. Het aantal ondernemers dat verwacht dat de personeelssterkte in de komende drie maanden zal afnemen was nog wel veel groter dan het aantal dat een toename voorziet.

Net als in oktober 2009 gaven de ondernemers aan dat hun concurrentiepositie op de Nederlandse markt in het voorgaande kwartaal niet veranderde. Over de concurrentiepositie op de buitenlandse markt waren zij echter veel optimistischer dan in oktober, vooral over die op de buitenlandse markt binnen de EU. Voor het eerst in twee jaar tijd was het aantal ondernemers dat deze zag verbeteren groter dan het aantal dat een verslechtering zag.

De bezettingsgraad veranderde in januari 2010 nauwelijks ten opzichte van een kwartaal eerder en bleef met 77,3 procent buitengewoon laag. Van 1989 tot en met 2008 benutte de industrie steeds tussen de 80 en 87 procent van haar productiecapaciteit. Vanaf januari 2009 kwam de bezettingsgraad steeds uit tussen de 74 en 78 procent.

Afname voorraden blijft groot

De ondernemers in de industrie hielden in november ruim 12 procent minder voorraad gereed product aan dan in november 2008. Vanaf maart 2009 zijn de voorraden onafgebroken lager dan een jaar eerder. De afname in november lag in dezelfde orde van grootte als die in de drie voorgaande maanden. De index van de voorraden gereed product (2005=100) kwam in november uit op 100,0.

Volume van de omzet vrijwel gelijk

November telde in 2009 een werkdag meer dan in 2008. Het positieve effect hiervan op de omzetontwikkeling wordt geraamd op ruim 2 procent. De door de industrie verkochte producten waren 4 procent goedkoper dan in november 2008. Zonder werkdag- en prijseffect was de omzet in november 2009 nagenoeg gelijk aan die van een jaar eerder. November 2008 was wel de maand met de uitzonderlijk grote terugval (min 14 procent) in de omzet.

Binnen de industrie was het beeld wisselend; er waren branches met een toename en met een afname van de omzet. De elektrotechnische en machine-industrie had met 5 procent de grootste omzetgroei. De aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie en de voedings- en genotmiddelenindustrie realiseerden ruim 1 procent meer omzet dan een jaar eerder. Alle overige branches hadden in november minder omzet dan in 2008.

Op de binnenlandse markt was de omzet 1 procent lager en op de buitenlandse markt 4 procent. De omzetontwikkeling op de binnenlandse markt is al bijna twee jaar gunstiger dan die op de exportmarkt.

Meer productie in aardolie en chemie

In de aardolie-, chemische en rubber- en kunststofproductenindustrie was de productie 16 procent hoger dan een jaar eerder. In de overige branches was de productie lager dan in november 2008. De terugval was het grootst in de transportmiddelenindustrie, daar werd 30 procent minder geproduceerd. In de voedings- en genotmiddelenindustrie was de afname slechts 2 procent.

Krimp bruto toegevoegde waarde industrie kleiner

De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2009 met 3,7 procent gekrompen ten opzichte van een jaar eerder. In het tweede kwartaal bedroeg de krimp nog 5,4 procent. Ten opzichte van het voorafgaande kwartaal groeide de economie in het derde kwartaal met 0,5 procent. Volgens de gangbare definitie is hiermee een einde gekomen aan de recessie. Vier kwartalen lang kromp de economie. De opleving van de economie in het derde kwartaal komt vooral door een herstel van de export. Ook was de afname van de consumptie iets minder groot dan in het voorgaande kwartaal. De investeringen namen daarentegen verder af.

De uitvoer van goederen en diensten lag in het derde kwartaal bijna 8 procent lager dan een jaar eerder. In het tweede kwartaal bedroeg de afname nog meer dan 12 procent. Dit betekent dat de uitvoer enigszins is hersteld. Het herstel betrof zowel de wederuitvoer als de uitvoer van Nederlandse producten. De krimp in het derde kwartaal lag bij beide circa 8,5 procent, tegen meer dan 13 procent in het tweede kwartaal. De uitvoer van diensten deelde nog niet in het herstel. De daling van de dienstenuitvoer nam toe van 4,6 procent in het tweede kwartaal naar 5,2 procent in het derde. De invoer van goederen en diensten kromp in het derde kwartaal met 9,3 procent. In het tweede kwartaal bedroeg de afname meer dan 12 procent.