Mentale gezondheid in eerste helft 2021 op dieptepunt

3-9-2021 00:00

In de eerste twee kwartalen van 2021 was 15 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder psychisch ongezond. Dit percentage is sinds 2001, het jaar waarin het CBS begon met de monitoring van de mentale gezondheid, niet zo hoog geweest. De mentale gezondheid is gemeten via een vragenlijst waarin wordt gevraagd naar vijf aspecten: somberheid, zenuwachtigheid, in de put zitten, rust en kalmte, en gelukkig zijn.

Jongvolwassenen waren het vaakst psychisch ongezond; het percentage dat zich neerslachtig en somber voelde lag bovendien hoger dan voorheen. Daarnaast gaven 4 op de 10 jongvolwassenen desgevraagd in retrospectief aan somberder te zijn dan voor de coronacrisis. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers uit de Gezondheidsenquête. In de publicatie Ervaren impact corona op mentale gezondheid en leefstijl zijn de gegevens uit deze enquête nader geanalyseerd.

Mentale gezondheid
jaar	kwartaal	% psychisch ongezond (% psychisch ongezond, 12 jaar en ouder)
2001	1	10,3
2001	2	11,5
2001	3	9,8
2001	4	12,4
2002	1	10,8
2002	2	10,7
2002	3	9,4
2002	4	9,3
2003	1	10,7
2003	2	8
2003	3	8,7
2003	4	11
2004	1	10,1
2004	2	10,1
2004	3	10,2
2004	4	11
2005	1	11,7
2005	2	9,6
2005	3	9,6
2005	4	10,2
2006	1	9,8
2006	2	10
2006	3	9,9
2006	4	8,6
2007	1	9,8
2007	2	9,5
2007	3	9,4
2007	4	10,6
2008	1	7,6
2008	2	9,3
2008	3	8,7
2008	4	9,2
2009	1	11,7
2009	2	9,6
2009	3	8
2009	4	9,7
2010	1	10,5
2010	2	12
2010	3	10
2010	4	10,2
2011	1	11,8
2011	2	9,3
2011	3	11,1
2011	4	11,7
2012	1	11
2012	2	10,5
2012	3	10,9
2012	4	10,7
2013	1	11,2
2013	2	10,4
2013	3	10,9
2013	4	10,9
2014	1	10,1
2014	2	11,5
2014	3	9,9
2014	4	11,5
2015	1	10,6
2015	2	11,1
2015	3	9,5
2015	4	11,4
2016	1	12,2
2016	2	11,5
2016	3	11,1
2016	4	11,3
2017	1	11,2
2017	2	11,4
2017	3	10,8
2017	4	11,5
2018	1	11,7
2018	2	11,8
2018	3	11
2018	4	12
2019	1	11,8
2019	2	11,7
2019	3	11,1
2019	4	12
2020	1	12
2020	2	11,8
2020	3	11,3
2020	4	12,5
2021*	1	15,2
2021*	2	15,5
2021*
2021*
* voorlopige cijfers

Mentale gezondheid
jaar	kwartaal	% psychisch ongezond (% psychisch ongezond, 12 jaar en ouder)
2001	1	10,3
2001	2	11,5
2001	3	9,8
2001	4	12,4
2002	1	10,8
2002	2	10,7
2002	3	9,4
2002	4	9,3
2003	1	10,7
2003	2	8
2003	3	8,7
2003	4	11
2004	1	10,1
2004	2	10,1
2004	3	10,2
2004	4	11
2005	1	11,7
2005	2	9,6
2005	3	9,6
2005	4	10,2
2006	1	9,8
2006	2	10
2006	3	9,9
2006	4	8,6
2007	1	9,8
2007	2	9,5
2007	3	9,4
2007	4	10,6
2008	1	7,6
2008	2	9,3
2008	3	8,7
2008	4	9,2
2009	1	11,7
2009	2	9,6
2009	3	8
2009	4	9,7
2010	1	10,5
2010	2	12
2010	3	10
2010	4	10,2
2011	1	11,8
2011	2	9,3
2011	3	11,1
2011	4	11,7
2012	1	11
2012	2	10,5
2012	3	10,9
2012	4	10,7
2013	1	11,2
2013	2	10,4
2013	3	10,9
2013	4	10,9
2014	1	10,1
2014	2	11,5
2014	3	9,9
2014	4	11,5
2015	1	10,6
2015	2	11,1
2015	3	9,5
2015	4	11,4
2016	1	12,2
2016	2	11,5
2016	3	11,1
2016	4	11,3
2017	1	11,2
2017	2	11,4
2017	3	10,8
2017	4	11,5
2018	1	11,7
2018	2	11,8
2018	3	11
2018	4	12
2019	1	11,8
2019	2	11,7
2019	3	11,1
2019	4	12
2020	1	12
2020	2	11,8
2020	3	11,3
2020	4	12,5
2021*	1	15,2
2021*	2	15,5
2021*
2021*
* voorlopige cijfers

In het vierde kwartaal van 2020 waren relatief meer mensen psychisch ongezond dan in hetzelfde kwartaal van 2019. Die toename zette zich in het eerste kwartaal van 2021 voort, waarna een stabilisatie volgde. Vooral het aandeel mensen dat zich somber en neerslachtig voelde en het aandeel dat zichzelf als minder gelukkig beschreef, namen in het laatste kwartaal van 2020 toe en dat bleef ook begin 2021 het geval. Daarnaast nam in het tweede kwartaal van 2021 het aandeel mensen dat zich kalm en rustig voelde af.

Is er een relatie tussen corona en mentale gezondheid?

Uit de tijdelijk extra toegevoegde vragen bleek dat respondenten zich tijdens de coronacrisis op een aantal aspecten minder goed voelden dan vóór de crisis. Aan hen is gevraagd of ze zich vaker of minder vaak eenzaam, angstig, somber en/of gestrest voelden dan voor de coronacrisis. Ruim een kwart van de mensen gaf in 2020 aan zich tijdens de coronacrisis vaker eenzaam te voelen dan daarvoor. Ook gevoelens van angst, somberheid en stress kwamen vaker voor tijdens de coronacrisis dan daarvoor. Of de afname in mentale gezondheid in het eerste halfjaar van 2021 wordt veroorzaakt door de coronacrisis is met de beschikbare gegevens niet eenduidig vast te stellen.

Jongvolwassenen vaker somber tijdens dan vóór corona

De mentale gezondheid van jongvolwassenen (18 tot 25 jaar) was het laagst. Een kwart van hen was psychisch ongezond in de eerste helft van 2021, dat is ongeveer 10 procentpunt hoger dan gemiddeld over 2020. Zij gaven vaker dan andere leeftijdsgroepen aan onrustig, somber en niet gelukkig te zijn.

Mentale gezondheid naar leeftijd
		12 tot 18 jaar (% psychisch ongezond)	18 tot 25 jaar (% psychisch ongezond)	25 to 40 jaar (% psychisch ongezond)	40 tot 65 jaar (% psychisch ongezond)	65 jaar of ouder (% psychisch ongezond)
2019	1	10,2	12,6	10,8	10,8	12,8
2019	2	6,7	15,3	13,7	10,9	8,5
2019	3	5,2	11,9	12	13	9,5
2019	4	10,4	11,2	13,3	14,1	8,8
2020	1	6,1	11,6	15,2	12,5	9,8
2020	2	8,4	15,4	13,7	12,1	9,3
2020	3	3,8	15,3	14,5	10,8	9,7
2020	4	10,3	12,9	14,7	12,8	10,2
2021*	1	13,2	26,6	18,4	14,9	9,6
2021*	2	13,3	23,8	13,2	16,7	12,6
* voorlopige cijfers

Mentale gezondheid naar leeftijd
		12 tot 18 jaar (% psychisch ongezond)	18 tot 25 jaar (% psychisch ongezond)	25 to 40 jaar (% psychisch ongezond)	40 tot 65 jaar (% psychisch ongezond)	65 jaar of ouder (% psychisch ongezond)
2019	1	10,2	12,6	10,8	10,8	12,8
2019	2	6,7	15,3	13,7	10,9	8,5
2019	3	5,2	11,9	12	13	9,5
2019	4	10,4	11,2	13,3	14,1	8,8
2020	1	6,1	11,6	15,2	12,5	9,8
2020	2	8,4	15,4	13,7	12,1	9,3
2020	3	3,8	15,3	14,5	10,8	9,7
2020	4	10,3	12,9	14,7	12,8	10,2
2021*	1	13,2	26,6	18,4	14,9	9,6
2021*	2	13,3	23,8	13,2	16,7	12,6
* voorlopige cijfers

Bijna 4 op de 10 jongvolwassenen voelden zich in 2020 tijdens de coronacrisis vaker somber dan voorheen. Ook in andere leeftijdsgroepen voelden velen zich vaker somber, maar dit percentage (18 tot 28) lag lager dan bij de jongvolwassenen. 3 procent van de mensen voelde zich daarentegen minder vaak somber, minder vaak eenzaam en/of angstig dan voor de coronacrisis en 8 procent ervoer juist minder stress.

Somberheid tijdens corona, vergeleken met periode daarvoor, 2020
Leeftijd	Vaker (%)	Even vaak (%)	Minder vaak (%)
12 tot 18 jaar	19,9	75,5	4,6
18 tot 25 jaar	37,3	57,6	5,0
25 tot 40 jaar	27,6	69,4	3,0
40 tot 65 jaar	21,0	75,8	3,2
65 tot 80 jaar	17,5	79,7	2,8
80 jaar of ouder	19,7	74,7	5,6

Somberheid tijdens corona, vergeleken met periode daarvoor, 2020
Leeftijd	Vaker (%)	Even vaak (%)	Minder vaak (%)
12 tot 18 jaar	19,9	75,5	4,6
18 tot 25 jaar	37,3	57,6	5,0
25 tot 40 jaar	27,6	69,4	3,0
40 tot 65 jaar	21,0	75,8	3,2
65 tot 80 jaar	17,5	79,7	2,8
80 jaar of ouder	19,7	74,7	5,6

Hoe komt het CBS aan deze cijfers?

De resultaten die hier beschreven staan komen uit de Gezondheidsenquête. Op basis van een steekproef uit de Basisregistratie Personen (BRP) wordt mensen gevraagd deel te nemen aan dit onderzoek. Voor verschillen tussen de samenstelling van de respondenten en de totale bevolking wordt een correctie toegepast door middel van een wegingsfactor die onder andere gebaseerd is op geslacht, leeftijd, migratieachtergrond, burgerlijke staat, stedelijkheid, provincie, landsdeel, huishoudgrootte, inkomen en vermogen. Meer informatie over dit onderzoek is vinden in de onderzoeksbeschrijving. In de periode augustus – december 2020 zijn in de Gezondheidsenquête extra vragen opgenomen over hoe men zich tijdens de coronacrisis voelde, vergeleken met de periode daarvoor.

Bronnen

Link Statistische Trends - Ervaren impact corona op mentale gezondheid en leefstijl
Link Tabel - Ervaren impact coronacrisis op mentale gezondheid en leefstijl
Link Tabel - Kwartaalcijfers ervaren gezondheid zorggebruik en leefstijl

Relevante links

Link Nieuwsbericht - Risico op angststoornis of depressie onder jongvolwassenen toegenomen
Link Nieuwsbericht - Ervaren psychische ongezondheid in 2020 gelijk aan eerdere jaren
Link CBS privacybeleid - Privacy