Meer ziekenhuiszorg met minder bedden

In de periode 1972-2006 daalden het aantal bedden en het aantal verpleegdagen in de algemene en academische ziekenhuizen flink. Tegelijkertijd steeg het aantal ziekenhuisopnamen en nam het behandelend en verplegend personeel toe. Toch maakten de personeelskosten een steeds kleiner deel uit van de bedrijfslasten.

Verblijf in ziekenhuis na opname meer dan gehalveerd

Tussen 1972 en 2006 nam het aantal opnamen in ziekenhuizen met 143 procent toe. Tegelijkertijd daalde het aantal bedden met 30 procent. Ook nam het aantal verpleegdagen met 41 procent af. Dat betekent dat een patiënt in 2006 aanzienlijk korter in het ziekenhuis verbleef na een opname dan in 1972: de gemiddelde verpleegduur van een opname met overnachting daalde van 17 naar 7 dagen.

Patiënten worden steeds vaker in dagbehandeling behandeld, dus zonder overnachting in het ziekenhuis. In 1990 bestond 21 procent van alle opnamen uit dagbehandelingen, in 2006 was dat 46 procent.

Ziekenhuisbedden, opnamen en verpleegdagen

Meer behandelend en verplegend personeel

In 2006 is er veel meer personeel in patiëntgebonden functies werkzaam in de ziekenhuizen dan in 1973. Het gaat dan bijvoorbeeld om verpleegkundigen, maar ook om medisch specialisten in loondienst, laboranten en leerlingen. Het personeel, uitgedrukt in voltijdequivalenten, steeg met 60 procent. Samen met de afname van het aantal verpleegdagen komt dit neer op bijna een verdrievoudiging van het aantal behandelaars en verplegers per verpleegdag. 

Dit betekent dat vergeleken met vroeger de patiënten niet alleen korter opgenomen worden, maar ook intensievere zorg krijgen. Hier speelt ook mee dat patiënten steeds vaker poliklinisch behandeld worden, wat meestal niet tot een opname leidt. Bij de academische ziekenhuizen speelt bij de personeelstoename mee dat sinds 1999 de medisch specialisten in loondienst van het ziekenhuis zijn gekomen. Bij de andere ziekenhuizen werken ze vaak vanuit een maatschap.

Patiëntgebonden personeel

Het aandeel van de personeelskosten daalt

Naast het patiëntgebonden personeel nam ook het niet-patiëntgebonden personeel toe. Toch is het aandeel van de personeelskosten in de totale bedrijfslasten gedaald, van ruim 70 procent in 1972 tot ruim 60 procent in 2006. Dit komt vooral doordat andere kostenposten groter zijn geworden. Zo zijn de kosten van onderzoek, medicijnen en instrumentarium vanaf 1998 verdubbeld.

Aandeel personeelskosten in bedrijfslasten

In academische ziekenhuizen ligt het aandeel personeelskosten hoger dan in algemene ziekenhuizen. Deels komt dit doordat academische ziekenhuizen vanwege hun opleidingsfunctie meer personeel in opleiding hebben.

Rudi Bakker

Bron: StatLine, Ziekenhuizen; exploitatie, personeel en productie