Bodemgebruik in Nederland geharmoniseerd met TOP10Vector

Inhoud

1. Samenvatting
2. Inleiding
3. Werkwijze
4. Classificatiestructuur bodemgebruik
5. Afwijkingen in de classificatie ten opzichte van 1996 volgens de oude methode
6. Gevolgen van de harmonisatie voor het bodemgebruik per categorie

1. Samenvatting

In de periode 1996-2000 is in Nederland het bodemgebruik van bijna 74 duizend hectare gewijzigd. Dit is op jaarbasis 0,4 procent van de totale oppervlakte. Er is een toename van bodemgebruik dat in de categorieën bebouwd en semi-bebouwd valt. Ook de oppervlakte met als functie recreatie nam toe. De groei van bebouwd, semi-bebouwd en recreatief terrein is deels te verklaren uit de voorspoedige economische ontwikkeling in de periode 1996-2000.

2. Inleiding

Voor het onderzoek naar de toestand van het bodemgebruik 2000 is voor het eerst gebruik gemaakt van de basisgeometrie van TOP10Vector. Dit is het digitale topografische basisbestand met een schaal van 1:10 000 van de Topografische Dienst Nederland (TDN). Om inzicht te krijgen in de gevolgen van deze vernieuwing zijn de gegevens over het bodemgebruik in 1996 nogmaals bepaald, nu volgens de werkwijze met TOP10Vector. Met die herziene gegevens voor 1996 worden in dit artikel de gevolgen van de nieuwe werkwijze beschreven ten opzichte van de langs traditionele weg tot stand gekomen bodemstatistiek.

3. Werkwijze

Een digitale topografische kaart geeft een representatie van de toestand van het terrein. In de topografische kaart zijn de fysieke kenmerken opgenomen van de objecten die op het terrein zijn waar te nemen. Om het bodemgebruik vast te stellen, is het nodig deze fysieke kenmerken te vertalen naar hun gebruik of functie. Aan de hand van de legenda (TOP10Vector coderingen, symbolen) van de topografische kaart is daarom getracht uit de kenmerken van de bodembedekking af te leiden wat het bodemgebruik is.

Een rechtstreekse vertaling van de fysieke kenmerken van objecten naar hun functie was niet overal mogelijk. Waar rechtstreekse vertaling niet lukte, is uiteindelijk ‘op het oog’ het bodemgebruik vastgesteld. Door het bestand bodemgebruik (BBG) na deze handmatige toewijzing meerdere keren te confronteren met de uitgangssituatie van TOP10Vector, is de vertaling van bodembedekking naar bodemgebruik geoptimaliseerd. Resultaat is een bestand van het bodemgebruik in Nederland waarvan de geometrie vrijwel volledig overeenkomt met die van TOP10Vector.

Het gebruik van TOP10Vector als ondergrond heeft als groot voordeel dat een goede aansluiting van informatie over het bodemgebruik op andere bronnen van geografische informatie verzekerd is. Die bronnen dienen dan uiteraard ook op TOP10Vector te zijn gebaseerd. De uitwisseling van geografische informatie uit andere bronnen wordt hierdoor eenvoudiger. Verder is belangrijk dat de nieuwste topografische gegevens van de TDN geautomatiseerd in het BBG worden verwerkt.

De interpretatie van de wijzigingen in het bodemgebruik is niet veranderd. Dit verloopt als volgt. Bij de inventarisatie wordt gebruik gemaakt van digitale luchtfoto’s. Deze worden op het beeldscherm geprojecteerd onder de digitale lijnenkaart. Zo wordt het mogelijk om de wijzigingen en correcties van het bodemgebruik interactief in de bestanden aan te brengen. De software die hiervoor is gebruikt is een door het CBS ontwikkelde applicatie in ArcView 3.1 (ESRI, Redlands, Californië). De digitale kaartbladen van het bodemgebruik komen qua vorm en indeling overeen met de kaartblad-indeling van de TDN. Als aanvullend hulpmiddel is bij de inventarisatie gebruik gemaakt van stadsplattegronden.

Opbouw en verwerking van de digitale bestanden vindt vervolgens plaats met behulp van een ARC/INFO Geografisch Informatie Systeem (GIS), waarbinnen door het CBS applicaties zijn ontwikkeld. Voor het samenstellen van uitkomsten zijn de digitale bestanden, door middel van een overlay-proces, met de gemeentegrenzen (een digitaal gemeentegrenzen bestand afkomstig van de TDN) samengevoegd. Uitkomsten per gemeente worden vervolgens geaggregeerd naar provincies en andere gebiedsindelingen.

4. Classificatiestructuur bodemgebruik

Onderstaand bestand geeft de functionele classificatie van de objecten in het Bestand Bodemgebruik zoals die met ingang van het jaar 2000 van toepassing is.

• Classificatie bodemgebruik 2000

Deze classificatie geldt ook voor de herziene situatie 1996. Onderstaand overzicht bevat in de kolom ‘oude categorie’ het nummer van de categorie volgens de classificatiestructuur die hoort bij de oude werkwijze.

5. Afwijkingen in de classificatie ten opzichte van 1996 volgens de oude methode

De classificatie van het BBG wijkt op een aantal punten af van de classificatie die is gebruikt bij de inventarisatie van het bodemgebruik 1996. Hieronder worden die afwijkingen opgesomd en toegelicht.

6. Gevolgen van de harmonisatie voor het bodemgebruik per categorie

Een tabel met de cijfermatige gevolgen van de herziening voor 1996 is te vinden in onderstaand bestand.

De hierin beschreven veranderingen zijn het gevolg van:

• Toepassing van TOP10Vector;
• Aanpassingen in de classificatie.

Het gaat dus uitdrukkelijk niet om bestemmingswijzigingen.

Meer details zijn te vinden in:

• Gevolgen harmonisatie bodemgebruik per categorie.