Lokale overheid financieel grotendeels afhankelijk van Den Haag

Nederland heeft een relatief grote lokale overheid. Deze lokale overheid, waaronder gemeenten en provincies, is echter financieel grotendeels afhankelijk van de centrale overheid.

Omvang centrale overheid

Inclusief de wettelijke sociale verzekeringsinstellingen besteedt de centrale overheid  in Den Haag 66 procent van het totale overheidsbudget. Het EU-gemiddelde ligt op 68 procent. De rest van het overheidsbudget is in Nederland voor de lokale overheid, die daarmee één van de grotere in de EU is. In een aantal andere landen gaat ook nog een deel van het budget naar deelstaten, die we in Nederland niet kennen.

Bestedingen overheden, 2007

Nederlandse lokale overheid heeft weinig eigen inkomsten

Liefst 68 procent van de inkomsten van de Nederlandse lokale overheid is afkomstig van de centrale overheid. Alleen in het Verenigd Koninkrijk en Malta is de financiële bijdrage van de centrale overheid nog groter. Wel is het in Nederland zo dat inkomsten uit overdrachten van de centrale overheid steeds vrijer te besteden zijn door de lokale overheid.

Inkomsten van de lokale overheid, 2007

Slechts 8,6 procent van haar inkomsten krijgt de Nederlandse lokale overheid uit eigen belastingen. Dat is uitgezonderd Malta, dat bijna geen lokale overheid heeft, zelfs het laagste percentage binnen de EU. Voor de Nederlandse lokale overheid en ook de meeste Europese zijn verkopen (van bijvoorbeeld paspoorten en rijbewijzen) ook een belangrijke inkomstenbron. Overige inkomstenbronnen bestaan onder andere uit rente, dividenden en overdrachten van de EU. Voor de Nederlandse lokale overheid spelen dividenden vooral een rol bij de provincies, die aandelen hebben in energiebedrijven.

Europese landen die een relatief kleine centrale overheid hebben en een lokale overheid met relatief veel eigen inkomstenbronnen zijn Zwitserland (niet-EU), Zweden en Finland.

Peter van Maanen

Bron: Eurostat

NB. De cijfers van Zwitserland betreffen 2006.