Consument bezuinigt 'als het moet' meer op eten, vakanties en uitgaan

De volumegroei van de gezinsconsumptie blijft in de eerste helft van dit jaar ver achter bij die van voorgaande jaren. Waar afgelopen jaren de banengroei en beschikbaarheid van extra financieringsbronnen de consumptie nog flink aanwakkerden, is de groei van de consumptie inmiddels teruggevallen tot 1,6 procent in de eerste zes maanden van dit jaar.

Koopbereidheid consument

In hoeverre de huidige trend doorzet is moeilijk in te schatten. Een aanwijzing daarvoor geeft de index van de koopbereidheid. De koopbereidheid lag in de loop van dit jaar vrij stabiel en op een wat lager niveau dan vorig jaar. Tot op het moment van de terreuraanslagen in de VS. In een extra meting direct na de aanslagen liet de koopbereidheid een forse daling zien. In oktober herstelde deze zich weer van de terugval.

Oordeel financiële situatie en aandelenkoersen

Het was vooral het zeer negatieve oordeel over de eigen financiële situatie in de komende twaalf maanden die de opmerkelijke daling van de koopbereidheid in het extra septemberonderzoek veroorzaakte. Dit was in eerdere crisisperioden niet eerder voorgekomen. Een reden zou kunnen zijn dat de gezinnen bij de beoordeling van de eigen financiële situatie meer dan vroeger letten op de ontwikkeling van de beurskoersen. Dalende beurskoersen vallen dan goeddeels samen met het negatievere oordeel van de consument over zijn toekomstige financiële situatie. Deze ontwikkeling correspondeert met het veranderde belang van het aandelenbezit van huishoudens in hun financieel vermogen. Dat is namelijk inmiddels opgelopen van een kwart in 1995 naar eenderde in 2000. Door de gebeurtenissen in New York zakten de aandelenkoersen in Amsterdam in de dagen erna met twintig procent. Ten tijde van de vraagstelling van het onderzoek in oktober waren de beurskoersen weer opgeveerd naar het niveau van voor de aanslagen.

Consumentenhoudingen

Bezuinigen ‘als het moet’

Maar mocht de eigen financiële situatie verslechteren dan blijkt dat consumenten anders bezuinigen dan in 1993, een periode waarin de economische groei ook in korte tijd was teruggevallen.

Meer huishoudens houden in 2001 maandelijks geld over dan in 1993 en willen dit opzij leggen. Het aantal huishoudens dat nu zeker niet van plan is een woning te kopen in de komende twee jaar, is kleiner dan in 1993. In 2001 willen meer huishoudens bij een daling van het inkomen bezuinigen op voedingsmiddelen en op vakantie en uitgaan dan in 1993. Minder huishoudens zijn nu van plan te bezuinigen op auto's, kleding en schoeisel en op de aankoop van andere duurzame artikelen.

Frans van Ingen Schenau